نشانه‌شناسی، رویکردی میان‌رشته‌ای است که می‌تواند در خوانش متون ادبی، اعم از شعر و داستان رهگشا باشد. این مقاله در نظر دارد با بهره‌گیری از رویکرد نشانه‌شناسی اجتماعی، رمزگان‌های اجتماعی مجموعه داستان «طعم گس خرمالو» از زویا پیرزاد را بررسی و تحلیل کند. این پژوهش نشان چکیده کامل
نشانه‌شناسی، رویکردی میان‌رشته‌ای است که می‌تواند در خوانش متون ادبی، اعم از شعر و داستان رهگشا باشد. این مقاله در نظر دارد با بهره‌گیری از رویکرد نشانه‌شناسی اجتماعی، رمزگان‌های اجتماعی مجموعه داستان «طعم گس خرمالو» از زویا پیرزاد را بررسی و تحلیل کند. این پژوهش نشان می‌دهد که رمزگان‌های هویت و آداب معاشرت -که از مهمترین رمزگان‌هاي اجتماعی محسوب می‌شوند- جایگاه مهمی در داستان‌های زویا پیرزاد دارند. همچنين بيانگر آن است كه با دستیابی به لایه‌های زیرین متن می‌توان هویت و موقعیت اجتماعی اشخاص داستانی را شناخت و درک بهتری از واقعیت‌های اجتماعی پیدا کرد. تفسیر رمزگان‌های اجتماعی به‌کاررفته در این مجموعه‌داستان، نشانة توجه ویژة پیرزاد به نقش زنان و بیانگر تحوّل آنان در صحنه‌های زندگی اجتماعی است.
پرونده مقاله
این پژوهش به بررسی مقایسه ای نشانه های بازخوردی در مکالمات تلفنی زبان فارسی و انگلیسی از نظر بسامد، نوع، نقش و جايگاه آنها در گفتار می پردازد. نشانه های بازخوردی، واژگان و اصواتی مانند: «بله»، «جداً»، «hmm»، «mm» و ... هستند که به کرات در مکالمه‌ها شنیده شده و به سخنگو چکیده کامل
این پژوهش به بررسی مقایسه ای نشانه های بازخوردی در مکالمات تلفنی زبان فارسی و انگلیسی از نظر بسامد، نوع، نقش و جايگاه آنها در گفتار می پردازد. نشانه های بازخوردی، واژگان و اصواتی مانند: «بله»، «جداً»، «hmm»، «mm» و ... هستند که به کرات در مکالمه‌ها شنیده شده و به سخنگو می فهمانند که سخنانش چگونه درک می شود. در واقع، شنونده با تولید نشانه های بازخوردی موضع خود را نسبت به سخنان گوینده نشان می‌دهد. در نتیجه، این کلمات بر پیشبرد هر چه بهتر مکالمات تأثیر می گذارند. با وجود اینکه نشانه‌های بازخوردی در تمام زبان های دنیا وجود دارد، کاربرد آنها از زبانی به زبان دیگر متفاوت است. داده های تحقیق شامل 300 دقیقه مکالمة تلفنی انگلیسی آمریکایی و 300 دقیقه مکالمة تلفنی زبان فارسی است. داده های زبان فارسی از پایگاه داده بزرگ مکالمات تلفنی فارس دات با کسب مجوز از مؤسسه گویش پرداز اخذ و داده های انگلیسی از تحقیق واناروک گرفته شده است. نتایج تحقیق نشان دهندة برخی شباهت ها و تفاوت ها در بسامد، نقش و مکان نشانه های بازخوردی در زبان انگلیسی و فارسی است. از تفاوت‌های دو زبان می توان به بسامد نشانه های بازخوردی اشاره کرد؛ بسامد نشانه های بازخوردی در زبان فارسی (1691 مورد) بیشتر از زبان انگلیسی (1473 مورد) بوده است. پرکاربردترین نشانة بازخوردی در هر دو زبان، نشانه های بازخوردی کوتاه بوده اند و از نظر جايگاه، محتمل‌ترین مکان ظاهر شدن اين نشانه ها، پایان سازه های نحوی بوده است. همچنین، اکثر نشانه های بازخوردی، نقش نشان دادن درک و فهم را داشته اند. با این حال در بین دیگر صورت ها و نقش های نشانه های بازخوردی در مكالمات زبان فارسي و انگليسي تفاوت هایی وجود دارد.
پرونده مقاله
يدالله رؤيايي سال‌ها قبل، به دليل تأکيد بر جنبه‌هاي شکلي شعر، در زمره شاعران پيشرو و از مؤسسان جریان شعر حجم به شمار مي رفت. در اين مقاله، نوع روايت به کار رفته در شعر او مورد بررسي قرار مي گيرد. ابزار اين بررسي نشانه شناسي است که از ابزارهاي مهم در نقد ساختاري به شمار چکیده کامل
يدالله رؤيايي سال‌ها قبل، به دليل تأکيد بر جنبه‌هاي شکلي شعر، در زمره شاعران پيشرو و از مؤسسان جریان شعر حجم به شمار مي رفت. در اين مقاله، نوع روايت به کار رفته در شعر او مورد بررسي قرار مي گيرد. ابزار اين بررسي نشانه شناسي است که از ابزارهاي مهم در نقد ساختاري به شمار مي رود. در اين مقاله، شعر «سکوت دسته گلي بود» از دفتر دريايي ها مورد تحليل قرار گرفته است. نتايج اين تحقيق نشان مي دهد که روايت در شعر حجم، روايتي پنهان است و عوامل روايت ساز به طور کامل در آن به کار گرفته نمي شود. روايت سازي در شعر رؤیایی، از طريق تکرار فضاسازي هايي است که در سطرهاي کوتاه انجام مي شود. به اين ترتيب، شعر رؤيايي از سمبوليسم و رمانتيسم رايج آن روزگار فاصله گرفته، به نوعي فرماليسم گرايش پيدا کرده است.
پرونده مقاله
بیان مسئله این است که در دوران معاصر تلقی‌های گوناگون از شعر چیست؟ آیا شعر دارای محتوای اخلاقی و تربیتی است، یا صرفاً جنبة آفرینش زیبایی دارد. مسائل سیاسی و اجتماعی در شعر درج می‌شود یا اینکه اساساً شعر بخشی از فرهنگ و الهام است.
هدف مقاله این است که به كامل‌ترین و ام چکیده کامل
بیان مسئله این است که در دوران معاصر تلقی‌های گوناگون از شعر چیست؟ آیا شعر دارای محتوای اخلاقی و تربیتی است، یا صرفاً جنبة آفرینش زیبایی دارد. مسائل سیاسی و اجتماعی در شعر درج می‌شود یا اینکه اساساً شعر بخشی از فرهنگ و الهام است.
هدف مقاله این است که به كامل‌ترین و امروزی‌ترین تلقی از شعر دست یابد و در این روند دریافت‌ها و تئوری‌های گوناگونی که به‌عنوان فن شعر بیان شده است، بررسی شود. در حال حاضر مهمترین تلقی شعر و تنظیم فن شعر و یا نقد شعر بر پایه مظاهر فرهنگ و الهامات شاعرانه صورت می‌پذیرد.
ماهیت شعر به گونه‌ای که همه اهداف را در بر داشته باشد، همان القاي فرهنگی یا بخش مهمی از فرهنگ است که فراگیر می‌نماید.
چگونگی پژوهش مراجعه به آراي گوناگون و تئوری‌های قدیم و جدید است که از طریق شناخت، مقایسه و ترجیح مهمترین تئوری بیان میگردد.
پرونده مقاله
نظامی گنجه‌ای همواره به عنوان یکی از بزرگ‌ترین خالقان آثار داستانی گنجینۀ ادب فارسی به شمار آمده است، با این همه، آثار پژوهشی در زمینه شناخت ساز‌و‌کار قصه‌گویی و داستان‌پردازی او بسیار اندک و انگشت‌شمارند. از سوی دیگر، معدود پژوهش‌های صورت گرفته نیز همّ خود را مصروف توص چکیده کامل
نظامی گنجه‌ای همواره به عنوان یکی از بزرگ‌ترین خالقان آثار داستانی گنجینۀ ادب فارسی به شمار آمده است، با این همه، آثار پژوهشی در زمینه شناخت ساز‌و‌کار قصه‌گویی و داستان‌پردازی او بسیار اندک و انگشت‌شمارند. از سوی دیگر، معدود پژوهش‌های صورت گرفته نیز همّ خود را مصروف توصیف زندگی نظامی و تشریح نکته‌های ادبی و دقایق معانی اشعار وي کرده‌اند، اما در عرصه‌های دیگری همچون کند‌و‌کاو در زمینۀ شیوه یا شیوه‌های قصه‌گویی نظامی و باز نمودن مایه‌های اندیشه او، هنوز هم جای خالی بسیار احساس می‌شود، كه همین مسئله انگیزه بررسی الگوهای قصه‌گویی و روایت در آثار نظامی را در نگارندگان این مقاله به وجود آورده است.
به منظور انجام این پژوهش، از میان «گنج»های پنج‌گنج نظامی، منظومه هفت‌پیکر برگزیده شد، زیرا به لحاظ شیوۀ قصه‌گویی و برخورداری از جنبه‌های نمایشی از دیگر «گنج»ها بویژه لیلی و مجنون و خسرو و شیرین متمایز است. بر همین اساس، در این مقاله کوشش بر آن بوده است تا با بهره‌گیری ازاصول و روش‌های پیش اندیشیدۀ مستتر در دو رهیافت بنیادی نقد امروز، ساختگرایی و نشانه‌شناسی، جنبه‌های نمایشی و داستانی هفت‌پیکر مورد تحلیل و موشکافی قرار گیرد. هدف از این کار در مرتبه نخست، ارائه شگردها و فنون داستان‌سرایی و شناخت عناصر نمایشی هفت‌پیکر و در مرتبه بعد فراهم آوردن امکان استفاده از آثار نظامی، در اقتباس‌ها و آثار داستانی و نمایشی جدید است. برای دستیابی به این هدف، جنبه‌های نمایشی موجود در این اثر در چهارچوب مطالعات مربوط به شخصیت‌شناسی، موقعیت نمایشی، کشش، کنش و واکنش، تعلیق و شخصیت‌های کنش‌گر بررسی شده‌اند، تا هرگونه اقتباس و برداشت تازه و علمی‌از این اثر برای اهدف نمایشی چهارچوبی علمی‌داشته باشد.
پرونده مقاله
ساختارگرایان، تفکّر انسان را مبتنی بر تقابل دوگانه دانسته، معتقدند از طریق بررسی آن می توان به حوزه های فکری و اندیشگی افراد و جوامع پی برد. به نظر آنان، همان طور که در حوزۀ اجتماعی، ایدئولوژی ها به عناصر متقابل معنا می‌بخشند، در حوزۀ زبان نیز تقابل ها در یک نظام ارزشی چکیده کامل
ساختارگرایان، تفکّر انسان را مبتنی بر تقابل دوگانه دانسته، معتقدند از طریق بررسی آن می توان به حوزه های فکری و اندیشگی افراد و جوامع پی برد. به نظر آنان، همان طور که در حوزۀ اجتماعی، ایدئولوژی ها به عناصر متقابل معنا می‌بخشند، در حوزۀ زبان نیز تقابل ها در یک نظام ارزشی، معنادار یا نشانه دار می شوند و نشانه چیزی است که ما را به چیز دیگر رهنمون می گردد و ریشه در باورهای اجتماعی دارد. اما نشانه شناسی، نوعی رویکرد به تحلیل متن است. بارت با استفاده از دیدگاه های سوسور، دوگونه دلالت مطرح کرد: یکی صریح و دیگری ضمنی. در این پژوهش، تقابل نشانه ای به شکل کلمات/ واژگان در پنج مقولۀ اسم، فعل، صفت، قید، ضمایر و صفات اشاره، در غزلیّات حافظ بررسی شده است. نتایج تحقیق گویای آن است که تقابل نشانه ای اشعار حافظ اساساً بازتاب تقابل تصوّف خانقاهی با تصوّف عاشقانه است و هرکدام از آنها، نشانه ها و نظام‌های خاصی دارند. تصوف خانقاهی دارای دو نظام، یکی زاهدانه و دیگری عابدانه و تصوف عاشقانه نیز دارای دو نظام، یکی مستی و دیگری بزمی است. نظام های زاهدانه و عابدانه با تکیه بر نشانه های خاص، ضمن ایجاد تقابلِ غالب و مغلوب، خود را قطب غالب و نظام مستی و بزمی را مغلوب معرفی می کنند و حافظ با تخریب نشانه های قطب غالب و تقویت نشانه های قطب مغلوب، جایگاه آن دو را عوض می کند. زبان و شگردهای هنری حافظ، تقابل نشانه ای اسم ها را به صورتی فوق العاده قابل پذیرش دلالت های ضمنی می‌گرداند. علاوه بر این، حافظ انواع تقابل واژگانی چون مدرج، جهتی و مکمّل را به کار می برد، اما دلالت ضمنی یا ژرف ساختی غالب آنها مبتنی بر تقابل مکمّل و هدفشان نفی تصوف خانقاهی و اثبات تصوف عاشقانه است.
پرونده مقاله
شعر گفتار، یکی از جریان‌های برجستۀ شعر معاصر و شعری مخاطب‌محور است که در آن کنش القایی گفتار، مهمترین عامل در برقراری ارتباط میان متن و خواننده به شمار می‌آید. در این مقاله، شعر زایا و باز «نوبت» از مجموعۀ «سفر به خیر» سید علی صالحی به روش توصیفی- تحلیلی با تکیه بر رو چکیده کامل
شعر گفتار، یکی از جریان‌های برجستۀ شعر معاصر و شعری مخاطب‌محور است که در آن کنش القایی گفتار، مهمترین عامل در برقراری ارتباط میان متن و خواننده به شمار می‌آید. در این مقاله، شعر زایا و باز «نوبت» از مجموعۀ «سفر به خیر» سید علی صالحی به روش توصیفی- تحلیلی با تکیه بر رویکرد نشانه‌شناسی «ریفاتر» بررسی می‌شود. هدف از این پژوهش، درک ظرفیت‌ها و خوانشی جدید از شعر گفتار است. در خوانش دریافتی شعر «نوبت» که با تکیه بر نشانه‌های مستقیم صورت می‌گیرد، دلالت نهایی شعر، توصیفی صریح از آمیختگی رفتن و اندوه است. امّا در خوانش دیگر متن که با توجّه به کاربست چارچوب نظریۀ ریفاتر انجام شده، خواننده از نشانه‌های نشان‌دار و غیر مستقیم فضای روایی به فضایی سیاسی- عاطفی میرسد؛ چنان که مرگ، دلالت نهایی شعر است و سیر زندان- ترانه- مرگ، چرخه‌ای مطابق با چرخۀ عناصر غیر دستوری، انباشت‌ها، منظومه‌های توصیفی، هیپوگرام‌ها و فضای بینامتنی از صدای «شاملو» و صدای دو شعر از «احمدرضا احمدی» و «حافظ موسوی» با شبکۀ دلالتی همسان مرگ است.
پرونده مقاله
مجموعة «بنی آدم»، شامل شش داستان از زندگی انسان های معاصر است. کنش‌های شخصیت ها، بازتابی از فضای اجتماعی و سیاسی نویسنده است. در مقالة حاضر، این مجموعه داستان از منظر اصول نشانه شناسی اجتماعی «ون-لیوون» بررسی شده است تا مشخص شود که دولت آبادی با استفاده از چه شگردهایی د چکیده کامل
مجموعة «بنی آدم»، شامل شش داستان از زندگی انسان های معاصر است. کنش‌های شخصیت ها، بازتابی از فضای اجتماعی و سیاسی نویسنده است. در مقالة حاضر، این مجموعه داستان از منظر اصول نشانه شناسی اجتماعی «ون-لیوون» بررسی شده است تا مشخص شود که دولت آبادی با استفاده از چه شگردهایی در کنشِ کنشگران، آسیب های اجتماعی و سیاسی موجود در جامعه را بازنمایی می‌کند؟ برای نیل به این هدف، داستان ها به روش توصیفی- تحلیلی و بر اساس اصول نشانه شناسی اجتماعی ون لیوون بررسی شد. یافته ها نشان می دهد که صورت روایی داستان، در فضای تخیلی و سوررئال در برگیرندة آسیب های اجتماعی و سیاسی است. تفکیکِ قاب بندی داستان ها در زیرساخت از تقابل سنت و مدرنیته، حق و ناحق، خوددوستی و دیگردوستی پرده برمی دارد. اقتدار شخصی و غیر شخصی موجود در داستان ها در لایه های زیرین از سلطة فرد بر فرد و دولت بر مردم سخن می گوید. غیاب جنس زن و عدم نام گذاری و انکار او، از امحای وجود زنان در جامعة مردسالار ایران خبر می دهد.
پرونده مقاله
حرکات بدن به جاي کلام، بخشی از پیام مورد نظر را به مخاطب منتقل میکنند. در بین ایرانیان، «کرمانی ها» زبان دست ها را به طور گسترده به کار می‌برند. به دلیل بازتاب گستردۀ این حرکات در هنر ایران مي توان پذیرفت كه عدم شناخت نشانه شناسانه از زبان دست ها در کارکرد ارتباطی چکیده کامل
حرکات بدن به جاي کلام، بخشی از پیام مورد نظر را به مخاطب منتقل میکنند. در بین ایرانیان، «کرمانی ها» زبان دست ها را به طور گسترده به کار می‌برند. به دلیل بازتاب گستردۀ این حرکات در هنر ایران مي توان پذیرفت كه عدم شناخت نشانه شناسانه از زبان دست ها در کارکرد ارتباطی تصویری و نمایشی خلل ایجاد کرده، استفاده از نشانه های محلی موجب تنوع در صورت های هنری می‌شود. پژوهش تحلیلی- توصیفی حاضر با هدف تبیین این گونه از نشانه ها در سپهر نشانه‌ای فرهنگ کرمان تدوین شده است و پاسخگوی اين پرسش است كه زبان حرکات دست، چه ارتباطی با زبان گفتار دارد و چگونه می‌تواند نقش مؤثری در هنر داشته باشد. همچنین با تکیه بر مفهوم ترجمۀ بینانشانه ای، روشن می‌کند که تکرار نشانهها که در دو گونه مثبت- روزمره و یا منفی در کرمان به زبانی مفهومی بدل گردیده، می تواند برای ارتباط بهتر با مخاطب، از طریق روایت ها در هنرهای تجسمی و نمایشی به کار گرفته شود.
پرونده مقاله
پژوهش حاضر به تحلیل غزل «چهرۀ آفتاب پنهان است» حسین منزوی بر اساس رویکرد نشانه‌شناسی شعر «مایکل ریفاتر» پرداخته است. هدف از این پژوهش، کشف دلالت‌‌ها و لایه‌های پنهان این غزل در سطح خوانش پس‌کنشانه با هدف پاسخگویی به این پرسش است: در غزل «چهرۀ آفتاب پنهان است»، چه عواملی چکیده کامل
پژوهش حاضر به تحلیل غزل «چهرۀ آفتاب پنهان است» حسین منزوی بر اساس رویکرد نشانه‌شناسی شعر «مایکل ریفاتر» پرداخته است. هدف از این پژوهش، کشف دلالت‌‌ها و لایه‌های پنهان این غزل در سطح خوانش پس‌کنشانه با هدف پاسخگویی به این پرسش است: در غزل «چهرۀ آفتاب پنهان است»، چه عواملی خاستگاه شعر را به وجود می‌‌آورند؟ با توجه به بافت غزل به نظر میرسد این امر به واسطۀ عناصر دلالتمند در شعر محقق میگردد. روش پژوهش حاضر، توصیفی- تحلیلی و مبتنی بر اسناد کتابخانه‌ای است. در این پژوهش، پس از انتخاب غزل «چهرۀ آفتاب پنهان است» مطابق با رویکرد ریفاتر، شعر مذکور در سطح قرائت اکتشافی و قرائت پس‌کنشانه بررسی شد و با تمرکز بر قرائت پس‌کنشانه، غزل منتخب با هدف کشف خاستگاه شعر، باتوجه به دو نظام معناساز «فرایند انباشت» و «منظومه توصیفی» تحلیل شد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که در «فرایند انباشت»، تعابیر شاعرانه در محور عمودی و رابطۀ استعاری حول محور مفهوم «عدم ارتباط» می‌‌چرخند، و در «منظومه توصیفی» دو هستۀ معنایی «بی‌اعتمادی» و «وضعیت نابسامان اجتماعی- سیاسی» القاکنندۀ خاستگاه شعری غزل هستند. «بی‌اعتمادی» و «وضعیت نابسامان اجتماعی- سیاسی» در این غزل با تصاویر و ترکیبات «پنهان شدن آفتاب»، «رویش در گلدان حقیر»، «باغ در دست باد و طوفان بودن»، «هدف تیر بهتان قرار گرفتن عشق» و «پر خونین جا مانده از پرنده» تجلی یافته است. در نهایت این فرایندهای توصیفی بر خاستگاه اصلی این غزل یعنی ناامیدی دلالت میکنند.
پرونده مقاله
