بررسی و تحلیل حضور عناصر فولکلوریک در داستان‌های منیرو روانی‌پور (اهل غرق، سیریا سیریا، سنگ‌های شیطان و کنیزو)
محورهای موضوعی : پژوهشهای ادبیات کلاسیک ایران
سیده نرگس رضایی
1
(دانشگاه پیام نور )
کلید واژه: منیرو روانی‌پور فرهنگ عامه فولکلور اهل غرق کنیزو,
چکیده مقاله :
باورهای عامیانه، بخش مهمی از فرهنگ و زندگی هر ملت و جامعه ای را در برمی‌گیرد. با شناخت باورهای هر ملت می توانیم با روحیات و خلقیات، آداب، هنر و افکار آنها آشنا شویم. بخشی از باورهای عامیانه در ادبیات بازتاب می یابد و ادبیات عامیانه منبع الهام بسیاری از شاعران و نویسندگان است. «منیرو روانی‌پور» نیز یکی از زنان نویسنده معاصر است که در اولین آثارش به باورهای عامیانه و عناصر فرهنگیِ بومی و اقلیمی مردم جنوب ایران به ویژه ناحیه جفره (محل زادگاهش) پرداخته است. در این مقاله، این دسته از آثار این نویسنده از زاویه دید چگونگی کاربرد عناصر فولکلوریک و فرهنگ عامه بررسی شده است. باورهای بومی در این داستان ها ریشه در محیط زندگی مردم این منطقه و مشکلات، دردها و رنج های آنان دارد. حضور موجودات وهمی چون بوسلمه حاکم دریا، پریان دریایی سرخ و آبی از ویژگی های این داستان هاست. باورهای عامیانه، نقش کلیدی در روایت، شخصیت پردازی و فضاسازی آثار داستانی روانی‌پور دارد. او نمادهای بومی و محلی زادگاه خود را زمینه ساز بیان مسائل و دغدغه های فکری خود و انتقاد از مسائل اجتماعی و گاه سیاسی قرار می دهد.
Folk beliefs, is a very important part of the culture and life in different cultures and societies. By knowing about different nation’s beliefs we can become familiar with their habits, manners, feelings, art and thoughts. Some folk beliefs are reflected in literature, and folk literature has inspired lots of poets and writers. Moniro Ravanipour is one of the contemporary writers who has mentioned some of the folk beliefs and native and local cultural elements of people in south of Iran especially in an area called Jofreh ( her birth place). In this article these works have been analyzed to see how folkloric elements and folk culture were applied. Folk beliefs in these stories root in the environment they live in and their problems, pains and suffers. Presence of some imaginary creatures like Boosalmeh the ruller of the sea, red and blue mermaids is another feature of these stories. Folk beliefs, have key role in narration, characterization, and defining the setting in Ravanipour’s stories. She uses native and local symbols of her birth place to talk about the her issues and concerns, and to critisize some social and political issues.
احمدی ری‌شهری، عبدالحسین (1381) سنگستان، شیراز، نوید شیراز.
الیاده، میرچا (1390) اسطوره بازگشت جاودانه، ترجمه بهمن سرکاراتی، چاپ سوم، تهران، طهوری.
امینی، عفت (1390) مقایسه و بررسی محورهای زبان و اندیشه در آثار منیرو روانی‌پور و بیژن نجدی، پایان¬نامه کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، به راهنمایی سید کاظم موسوی، دانشگاه شهرکرد.
بختیاری، محمدرضا (1386) فولکلور و ادبیات عامیانه، ارومیه، ادیبان.
بیهقی، حسینعلی (1367) پژوهش و بررسی فرهنگ عامیانه، مشهد، آستان قدس رضوی.
پانوف، میشل و میشل برن (1368) ترجمه اصغر عکسری خانقاه، تهران، ویس.
حسنعلی¬زاده، فرناز (1388) از خاک به خاکستر، تهران، پایان.
حمیدی، سید جعفر (1380) فرهنگنامه بوشهر، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
خلعتبری لیماکی، مصطفی (1385) «گستره فرهنگ عامه»، نجوای فرهنگ، شماره 1، صص17- 33.
خیراندیش، مهدی و پروین حیدری (1392) «بررسی کودکانه‌های فرهنگ عامه در آثار سیمین دانشور و منیرو روانی‌پور»، هفتمین همایش پژوهش¬های زبان و ادبیات فارسی، تابستان، صص 727-740.
دانشنامه فرهنگ مردم ایران (1391) زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائره‌المعارف اسلامی.
روانی‌پور، منیرو (1368) اهل غرق، تهران، خانه آفتاب.
------------ (1369الف) سنگ¬های شیطان، تهران، مرکز.
------------ (1369ب) کنیزو، چاپ دوم، تهران، نیلوفر.
------------ (1372) سیریا سیریا، تهران، نیلوفر.
سرکاراتی، بهمن (1386) دانشنامه زبان و ادب فارسی، به سرپرستی اسماعیل سعادت، تهران، فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
شمیسا، سیروس (1377) فرهنگ اشارات، تهران، فردوس.
شيري، قهرمان (1385) مکتب¬هاي داستان¬نويسي، تهران، چشمه.
صادقی شهپر، رضا (1391) «حوزه‌های پنج¬گانه اقلیم¬نویسی در ادبیات داستانی معاصر ایران»، پژوهش زبان و ادبیات فارسی، شماره 27، صص 99-124 .
فاضلی، نعمت¬الله (1388) انسان¬شناسی مدرن در ایران معاصر، تهران، نسل آفتاب.
فلاح، مرتضی و شهربانو گودرزی (1393) «بازتاب باورهای عامیانه و آداب و رسوم مردمی در رمان اهل غرق» نهمین همایش بین‌المللی ترویج زبان و ادب فارسی، دانشگاه پیام نور خراسان شمالی، صص5180-5198.
ماسه، هانری (2535) معتقدات و آداب ایرانی، ترجمه مهدی روشن¬ضمیر، ج 1، تبریز، مؤسسه تاریخ و فرهنگ ایران.
مالمیر، تیمور و علیرضا ناصر بافقی (1393) «تحلیل ساختاری رمان اهل غرق»، متن¬پژوهی ادبی، شماره 60، تابستان، صص 7-23.
مونسان، فرزانه و دیگران (1393) «بینش اساطیری در آثار منیرو روانی‌پور»، فصلنامه ادبیات عرفانی و اسطوره¬شناختی، سال دهم، شماره 37، صص 303- 337 .
میرعابدینی، حسن (1377) صد سال داستان‌نویسی، تهران، چشمه.
میهن¬دوست، محسن (1380) پژوهشی عمومی در فرهنگ عامه، تهران، توس.
نیکوبخت، ناصر و مریم رامین¬نیا (1384) «بررسی رئالیسم جادویی و تحلیل رمان اهل غرق»، فصلنامه پژوهش¬های ادبی، شماره 8، تابستان، صص 139-154.
هاشمیان، لیلا و رضوان صفایی صابر (1390) «بررسی نمادها در سبک نوشتاری منیرو روانی‌پور»، مجله سبک¬شناسی (بهار ادب)، سال چهارم، شماره 2 (پیاپی12)، تابستان، صص 329-346.
هدایت، صادق (1334) نوشته¬های پراکنده صادق هدایت، تهران، امیرکبیر.