پیکربندی زمان و روایت در رمان «اسفار کاتبان» نوشته ابوتراب خسروی
محورهای موضوعی : پژوهشهای ادبیات کلاسیک ایران
پروین سلاجقه
1
(دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه دانشگاه آزاد تهران مرکز)
کلید واژه: روایت داستانی, زمان, فراگفتمان تاریخی, اسفار کاتبان, ابوتراب خسروی.,
چکیده مقاله :
اندیشیدن به مسئله «زمان» و تلاش برای ملموس کردن نوع گذر آن بر آدمی، همواره مورد توجه دانشمندان علوم مختلف، به ویژه حوزه علوم انسانی، بوده است. هر چند نمایش گذر این مفهوم، به‌ویژه در حوزه درک آن در چرخه فصول و گذار عمر از جوانی به پیری، به نوعی درکی از حضور و تأثیر زمان را بر پدیده‌ها به دست می‌دهد، اما به نظر می‌رسد بیشتر از هر چیزی می‌توان رد پای آن را در آثار هنری و ادبی، به ویژه در داستان و رمان جستجو کرد که به کمک روایت، رخدادها را به تصویر می‌کشند. بر همین اساس، این مقاله تلاشی برای بررسی، تحلیل و پیگیری چگونگی کارکرد زمان در رمان «اسفار کاتبان» نوشته ابوتراب خسروی است که به کمک شگردهای خاص روایی و استفاده از گفتمان تاریخ، روایت و ادبیات موفق شده است گونه خاصی از پیکربندی زمان را در نوعی از فراگفتمان تاریخی به نمایش بگذارد. این مقاله دو بخش دارد؛ بخش نظری، با تکیه بر نظریه‌های زمان بر اساس نظریه‌های دانشمندان این حوزه و بخش دوم، تحلیل نوع کارکرد زمان در این رمان، با توجه به مباحث نظری است. نتایج به دست آمده در این بررسی، نشان‌دهنده نوع کارکرد زمان، تاریخ و روایت داستانی، در یک گفتمان فراتاریخی در این رمان است.
Thinking about the issue of "time" and trying to make tangible the type of its passage on man, has always been the attention of scientists of various sciences, especially, thinkers in the field of humanities. However, showing the passage of this concept, especially in the field of understanding it in the cycle of seasons and the transition of life from youth to old age, gives a sort of understanding of the presence and impact of time on phenomena, but more than anything, its traces can be found in works of art and literature, especially in stories and novels, which depict events with the help of narration. In this regard, this article is an attempt to investigate, analyze and track the way time works in the novel "Asfar Kateban", written by Abu Torab Khosravi. By using special narrative techniques and using the discourse of history, narrative and literature, this work has succeeded in displaying a special type of structuring of time in a kind of transhistorical discourse. This article is done in two parts. The theoretical part was written based on the theories of time from scientists in this field, and the second part has analyzed the type of function of time in this novel, considering the theoretical issues. The results obtained in this study indicate the type of function of time, history and narrative in a transhistorical discourse in this novel.
خسروی ابوتراب (1381) اسفار کاتبان، چاپ سوم، تهران، آگه و قصه.
ریکور، پل (1383) زمان و حکایت (پیرنگ و حکایت تاریخی)، ترجمه مهشید نونهالی، تهران، گام نو.
سلاجقه، پروین (1387) پدیدارشناسی زمان در شعر حافظ با تکیه بر آراء آگوستین قدیس، نامه فرهنگستان (علمی پژوهشی)، شماره 38.
-------------- (1395) زمان، روایت و شخصیت‌پردازی در «سلاخ‌خانه شماره پنج» نوشته کورت ونه‌گات، مجله نقد زبان و ادبیات خارجی (علمی- پژوهشی)، دانشگاه شهید بهشتی، شماره 17، پاییز و زمستان.
هاچن، لیندا (1379) «بینامتنیت، هجو و گفتمان‌های تاریخ»، ادبیات پسامدرن (مجموعه مقالات)، تدوین و ترجمه پیام یزدانجو، تهران، مرکز.
هدایت، صادق (1372) بوف کور، تهران، سیمرغ.
Morrison Jago (2003) contemporary fiction, Routledge, Teylor&Francicgroup, London and New York.