نمود تکنیک‌های طنز در ساختار پیرنگ داستان‌های «فرهاد حسن‌زاده»
محورهای موضوعی : پژوهشهای ادبیات کلاسیک ایران
علي صفایی سنگری
1
*
,
حسين ادهمي
2
1 -
2 -
کلید واژه: فرهاد حسن‌زاده ادبیات کودکان و نوجوانان طنز تکنیک‌های طنز پیرنگ داستان,
چکیده مقاله :
«فرهاد حسن‌زاده» (متولد 1341)، یکی از نویسندگان طنزپردازی است که بسیاری از آثارش در حیطه ادبیات کودکان و نوجوانان است. داستان‌های طنز حسن‌زاده بیشتر برگرفته از واقعیت‌های جامعه با درون مایه‌های اجتماعی است که در آن با دیدگاهی انتقادی اما ملایم، به بازتاب مسائل و مشکلات اجتماعی می‌پردازد. او در داستان‌های طنزآمیزش از انواع تکنیک‌های طنز استفاده می‌کند که بیانگر تسلط وی بر شیوه‌ها و الگوهای رایج طنزپردازی است. این مقاله با بررسی سه مجموعه داستان از آثار فرهاد حسن‌زاده، در دو بخش به کندوکاوی در شیوه‌های طنزپردازی وی می‌پردازد. بخش نخست این مقاله به معرفی تنوع تکنیک‌های طنز در این داستان‌ها می‌پردازد و در بخش دوم، نمود و بسامد این تکنیک‌ها در قسمت‌های مختلف پیرنگ داستان‌ها بررسی می‌شود. بر اساس یافته‌های این مقاله، تکنیک‌های طنزی که حسن‌زاده در داستان‌های خود به کار می‌برد، هر چند بر عناصر داستان مانند فضا، شخصیت پردازی، لحن، سبک، زبان و... تأثیرگذار است، نمود آشکار این تکنیک‌ها در ساختار پیرنگ داستان‌های وی است. این تکنیک‌ها با نمود در قسمت‌های مختلف پیرنگ (شروع، ناپایداری، گسترش، نقطه اوج، گره گشایی، پایان) در خط سیر روایت داستان قرار می‌گیرند و در جاهایی چون نقطۀ اوج و پایان، جزء بدنۀ طرح می‌شوند. در این میان با بررسی بسامد نمود این تکنیک‌ها در قسمت‌های مختلف پیرنگ، این نتایج به دست می‌آید که در میان قسمت‌های مختلف پیرنگ داستان‌ها، «شروع» و «گسترش» بسامد و تنوع بیشتری از تکنیک‌های طنز دارد و در قسمت «پایان» داستان‌ها نیز تکنیک «غافل گیری» و «چرخش طنزآمیز» بیشترین بسامد را دارد. هدف این مقاله، تحلیل این یافته‌ها و تبیین رابطۀ میان این تکنیک‌ها با ساختار پیرنگ داستان‌های حسن‌زاده با روشی توصیفی- تحلیلی است که در آن از ارائۀ داده‌های آماری، جدول و نمودار نیز استفاده شده است.
Farhad Hasan Zade (Born in 1341/1962) is one of the satirists whose works are mostly within the domain of Children and Adolescent Literature. His satire stories are mainly taken from social realities enriched with social themes and a moderate criticism and represent social affairs and problems. He uses satire techniques in these stories which show his mastery on common methods and patterns of satire writing. The article reviews three story collections by Farhad Hasan Zade and investigates his methods in satire writing. First section of the article introduces satire techniques in these stories and second section reviews the representation and frequency of these techniques in different parts of stories’ themes. Based on findings of this article, although Hasan Zade’s satire techniques impact on story elements like space, characterization, tone, style, language and so on, the representations of these techniques are obvious in structure of stories’ themes. These techniques are located in narration flow of stories by being present in different parts of theme (start, inconstancy, expansion, climax point, problem solving and end); they are parts of story body in climax and end points. Reviewing the frequency of representation of these techniques in different parts of theme, we may come to these conclusions: “start” and “expansion” in different parts of stories’ theme have more variety and frequency than satire techniques and in “end” point of story “raid” and “satire turn” techniques have more frequencies. The article reviews these findings and explains the relation between these techniques and structure of themes in Hasan Zade stories with descriptive-analytic method in which statistical data, tables and charts were used too.