گزارش باستان‌شناختی اسطورۀ کیومرث به روایت شاهنامه
محورهای موضوعی : پژوهشهای ادبیات کلاسیک ایران
حسن شاهی‌پور
1
*
,
عبدالله واثق عباسی
2
1 -
2 -
کلید واژه: کيومرث شاهنامه باستان‌شناسيِ اسطوره نئاندرتال پارینه سنگی میانی,
چکیده مقاله :
اسطوره‌شناسان، رويکردهاي گوناگوني به اسطوره داشته‌اند. رويکرد باستان‌شناختي به اسطوره بي‌سابقه است. اگر در گذشته کساني مانند اوهمريست‌ها تلاش مي‌کرده‌اند تا از راه قداست‌زدايي، خدايان اسطوره‌اي را تا حد شخصيت‌هايي زميني فرو بکاهند، اين کار آنها هيچ ميانه‌اي با دانش باستان‌شناسي که دانش جديدي است نداشته و با آنچه در اين پژوهش دنبال شده نيز اختلاف ژرف دارد. اين تحقيق در پي آن بوده تا اسطورۀ کيومرث را بر مبناي مباحث دانش باستان‌شناسي گزارش کند. نتيجۀ شگفت‌انگيزي که به دست آمده، اين است: دورۀ کيومرث مطابق است با دورۀ پارينه سنگي مياني و انسان کيومرثي مطابق است با انسان نئاندرتال (هوموساپين نخستين)؛ فرهنگ او، فرهنگ موسترين و مختصات آب و هوايي زمان او، مختصات آب و هوايي آخرين عصر يخبندان است. روش‌هايي که در اين تحقيق به کار گرفته شده مأخوذ از باستان‌شناسي است (لايه‌نگاري و گونه‌شناسي). اين تحقيق مي‌تواند سرآغازي بر شناخت اسطوره‌‌ها از دريچۀ دانش باستان‌شناسي باشد.
Mythologists have adopted various approaches to the study of myth. But, archaeological approach to myth is unprecedented. There were some attempts like that of euhemerists to degrade the mythical gods, suggesting that they are real personages (humans) by desanctifying them. Though, none of these attempts were based upon archeology which can be considered a new science, and also is deeply different from what has been done in this research. This paper aims at analyzing the mythical character of Kiumarth according to archeology. The surprising result of this research is as follows: Kiumarth era matches Mesolithic period and Kiumarth man matches Neanderthal man and his culture matches Mousterian culture, and the climate at his era matches the last glacial climate. Methods used in this research are derived from archeology (stratigraphy and typology). This study can be a starting point for exploring myths from an archeological perspective.