تحلیل رویکردهای انتقادی روشنگران ایرانی به شعر کلاسیک
محورهای موضوعی : پژوهشهای ادبیات کلاسیک ایرانرضا چراغی 1 * , احمد رضی 2 , علیرضا نیکویی 3
1 -
2 -
3 - دانشگاه گیلان
کلید واژه: روشنگران ایرانی گفتمان آسیب‌شناسی نقد ادبی تحلیل رویکرد,
چکیده مقاله :
در نود سال اخیر، تکرار انتقاد از شعر کهن فارسی در حوزه های مختلف فکری، فرهنگی، ادبی و...، به این انتقادها وجهی گفتمانی داده است؛ به گونه ای که به‌عنوان مثال در بررسی آراي شاعران نوگرایی چون نیما یوشیج و احمد شاملو، با «گفتمان انتقاد از شعر کهن» مواجهیم. گفتمان، مجموعه ای از گزاره هاست که در یک بازۀ زمانی، به طور منسجم دربارۀ موضوعی خاص بیان می شوند و زبان را در آن زمینه تجهیز می کنند. در تبارشناسی که مهم ترین رویکرد روش شناختی میشل فوکو در تحلیل گفتمان است، با بازگشت به سرچشمه های شکل گیری و طبیعی سازی گفتمان، بسیاری از رویکردها و گزاره ها، ساخت شکنی، تحلیل و آسیب شناسی می شوند. مقالۀ حاضر نیز بر آن است که با بررسی، طبقه بندی، تحلیل انتقادی و آسیب شناسی رویکردهای انتقادی پنج تن از معرو ف ترین روشنگران ایرانی در قرن سیزدهم هجری (نوزدهم میلادی)، زمینه های شکل گیری و طبیعی سازی بسیاری از انتقادها به شعر کهن فارسی را نشان دهد. در این مقاله از روش توصیفی‌ـ تحلیلی با رویکرد انتقادی استفاده شده است. براساس یافته های این پژوهش، روشنگران ایرانی با معیار اثبات گرایی علمی، تقلیل ادبیات به کارکرد سیاسی‌ـ اجتماعی، علمی و مادی، نگاه اثباتی به زبان و توجه به رسانگی زبان ادبی برای اطلاع رسانی، آموزش و تبلیغ، تعمیم معیارهای علوم تجربی و زیست شناختی به عناصر ادبی و... به نقد شعر کهن فارسی پرداختند و انتقادهای خود را در چهارچوب مفاهیمی چون برجسته نمایی، حاشیه رانی، تقابل، کلشیه سازی، سوء تشخیص و... طبیعی سازی کردند.
The first ode in Farrokhi Sistani’s Divan is a poetic description of clouds. It has been imitated by many poets. The authors of the present research have studied the first part of the ode (Taqazzol), which has been imitated by three poets close to Farrokhi’s time- Azraqi, Masoud Sa’d, Amirmo’ezy- comparing them with Farrokhi’s own poem, in the framework of systemic–functional linguistics. Since Azraqi is known for his poetic innovations and Amirmo’ezy is accused of sheer imitation – if not literary theft – of Farrokhi’s Divan and Onsory’s, the research can also provide a scientific and objective analysis of creativity, innovation or sheer imitation. No doubt many literary artistic beauties and fine points cannot be explained through linguistic analysis. However, most linguistic approaches, methods, and tools are useful for understanding literary texts preventing subjective evaluations and judgments.