تحلیل دیدگاه‌های سیاسی و دینی بیهقی
محورهای موضوعی : پژوهشهای ادبیات کلاسیک ایران
مریم صادقی گیوی
1
(دانشگاه آزاد واحد تهران مرکزی )
کلید واژه: تاریخ بیهقی راوی مبانی سیاسی و دینی گفتمان قدرت یزدان سالاری,
چکیده مقاله :
ابوالفضل بیهقی کاتب و نویسندۀ دربار غزنویان (محمود و مسعود) و متن تاریخ او تبیین کننده و گاه توجیه گر عملکردهای نادرست غزنویان است. در این مقاله دیدگاه های سیاسی و دینی بیهقی با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی مورد بررسی قرار گرفته است. مهم ترین دیدگاه های بیهقی که در این پژوهش بررسی شده یزدان سالاری و تقدیرگرایی، تثبیت گفتمان قدرت برتر، نهادینه کردن ساختار حکومتی، ارزیابی های مؤیدانه همراه با تسامح ،سرکوبی مخالفان و تعصبات دینی است. ابوالفضل بیهقی در نوشته خود نشان داده است که مبانی و زیرساخت های دولت و حکومت غزنوی بر اساس مبانی سیاستنامه ها و سیرۀ پیامبر و خلفای اسلامی تنظیم شده است.
Abolfazl Beihaghi was a clerk and writer in Ghaznavid court (Mahmood and masud) and what he wrote in his book, Tarikh, sometimes is actually the justification of the Ghaznavid’s malfunctions. In this article, using a qualitative content analysis, Beihaghi’s political and religious views are studied. Beihaghi’s main views which have been studied in this research are theocracy and fatalism, consolidation of the discourse of the higher power, stabilization of the governmental structure, confirming evaluations with compromise, repression of the opponents, and religious fanaticism. Abolfazl Beihaghi has shown in his book, that the principles and substructures of Ghaznavid government and empire are based on the political principles and biography (Sira) of the prophet of Islam and Islamic Caliphs.
اشپولر، برتولد (1375) تاریخ ایران در قرون نخستین اسلامی، ترجمۀ جواد فلاطوری، تهران، علمی و فرهنگی.#
افتخارزاده، محمود (1375) شعوبیه، تهران، نشر دفتر معارف.#
انصاف¬پور، غلامرضا (1356) دین و دولت در ایران (از اسلام تا یورش مغول)، تهران، امیرکبیر.#
باسورث، كليفورد ادموند (1378) تاريخ غزنويان، ترجمۀ حسن انوشه، چاپ دوم، تهران، اميركيبر.#
بهار، محمدتقی (1369) سبک‌شناسی، ج2، چاپ پنجم، تهران، امیرکبیر.#
بیهقی، ابوالفضل (1384) تاریخ بیهقی، تصحیح علی‌اکبر فیاض، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.#
پاینده، حسین (1385) نقد ادبی و دموکراسی، تهران، نیلوفر.#
پناهی فردین، حسین (1390) «بررسي تقابل حقيقت و واقعيت در تاريخ بيهقي بر مبناي تحليل گفتمان» جستارهاي ادبي، دورۀ 44، شماره 2 (مسلسل 173)، صص 99-122.#
دهخدا، علی‌اکبر (1339) لغت‌نامه، ج 27، تهران، مؤسسه دهخدا.#
راوندي، مرتضي (1374) تاريخ اجتماعي ايران، ج 4، تهران، نگاه.#
رضایی‌راد، محمد (1382) خرد مزدایی، تهران، طرح نو.#
رضی، احمد (1387) بیهقی¬پژوهی در ایران، رشت، حق‌شناس.#
رضی، هاشم (1379) حکمت خسروانی، تهران، بهجت.#
روزنتال، فرانس (1387) مفهوم آزادی از دیدگاه مسلمانان، ترجمۀ منصور میراحمدی، چاپ دوم، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی و پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی.#
زرقانی، سید مهدی (1388) تاریخ ادبی ایران و قلمرو زبان فارسی، تطور و دگردیسی ژانرها تا میانۀ سدۀ پنجم، تهران، سخن.#
زرین‌کوب، عبدالحسین (1375) از گذشتۀ ادبی ایران، تهران، بین‌المللی هدی.#
سجادی، سید صادق و هادی عالم¬زاده (1386) تاریخ‌نگاری در اسلام، چاپ نهم، تهران، سمت.#
شمیسا، سیروس (1376) سبک شناسی نثر، تهران، نشر میترا.#
صادقی، مریم (1392) بررسی مهم¬ترین اندیشه¬های سیاسی در متون منظوم و منثور ادب فارسی در ایران تا قرن هفتم، طرح پژوهشی، تهران، دانشگاه آزاد تهران مرکزی.#
صادقی، مریم و بهاره پرهیزکاری (1389) «تدابیر حکومتی غزنویان در تاریخ بیهقی»، فصلنامۀ پژوهش ادبی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، شمارۀ 21، صص 11 -43.#
صفا، ذبیح‌الله (2536) تاریخ ادبیات در ایران، ج2، چاپ پنجم، تهران، امیرکبیر.#
طباطبايي، سيد جواد (1378) زوال انديشۀ سياسي، چاپ دوم، تهران، كوير.#
----------------- (1389) درآمدی بر تاریخ اندیشۀ سیاسی در ایران، تهران، دفتر مطالعات سیاسی بین‌الملل.#
طوسی، نظام¬الملک (1364) سیاستنامه، به کوشش هیوبرت دارک، تهران، علمی و فرهنگی.#
عطاردي، سميه و مهدخت پورخالقي چترودي (1392) «تحليل جنبه‌های ادبي تاريخ بيهقي بر اساس نظريۀ والتر بنيامين»، پژوهش زبان و ادبيات فارسي، شماره 31، صص 109-130.#
غزالی، امام محمد (1389) نصیحه الملوک، به کوشش قوام¬الدین طه، تهران، جامی.#
فیرحی، داوود (1378) قدرت، دانش و مشروعیت در اسلام، چاپ یازدهم، تهران، نی.#
کالینگوود، رابین جرج (1389) مفهوم کلی تاریخ، ترجمۀ علی‌اکبر مهدیان، چاپ دوم، تهران، آمه.#
کسایی، نورالله (1374) مدارس نظامیه و تأثیرات علمی و اجتماعی آن، چاپ سوم، تهران، امیرکبیر.#
کلیما، اوتاکر (1371) تاریخچۀ مکتب مزدک، ترجمۀ جهانگیر فکری ارشاد، تهران، توس.#
لیکاف، جرج و دیگران (1383) استعاره، تهران، سورۀ مهر.#
مکالا، سی.# بین (1387) بنیادهای علم تاریخ (چیستی و اعتبار شناخت تاریخی)، ترجمۀ احمد گل محمدی، چاپ دوم، تهران، نی.#
منشی، نصرالله (1387) کلیله و دمنه، تهران، جامی.#
میلانی، عباس (1387) تجدد و تجددستیزی در ایران، تهران، اختران.#
والدمن، مريلين (1375) زمانه، زندگي و كارنامۀ بيهقي، ترجمۀ منصوره اتحاديه، تهران، تاريخ ايران.#
یاحقی محمدجعفر و مهدی سیدی (1390) دیبای دیداری (شرح و تصحیح تاریخ بیهقی)، تهران، سخن.#
یاحقی محمدجعفر و مهدی سیدی (1389) تاریخ بیهقی: مقدمه تصحیح و توضیح: ج2، تهران، سخن
ياوري، حورا (1384) زندگي در آينه، تهران، نيلوفر.#