معرفی «شرح فصوص‌الحکم محب‌الله اله‌آبادی» و بررسی واژه‌های مهجور فارسی آن
محورهای موضوعی : پژوهشهای ادبیات کلاسیک ایران
یاسر حجتی نجف آبادی
1
(دانشگاه آزاد نجف آباد)
مهرداد چترائی
2
(دانشگاه آزاد نجف آباد)
محبوبه خراسانی
3
(دانشگاه آزاد نجف آباد)
کلید واژه: فصوص‌الحکم اله‌آبادی نسخۀ خطی واژگان کهن عرفان نظری,
چکیده مقاله :
شیخ محب الله مبارز، پیر اله آبادی از عرفای هندی قرن یازدهم هجری است که بسیار تحت تأثیر عرفان و نظریۀ وحدت وجود ابن عربی، عارف بزرگ قرن ششم هجری بوده است. وی بر کتاب «فصوص الحکم» ابن عربی شروحی مفصل و جامع به زبان های فارسی و عربی نگاشته است. شرح فصوص الحکم فارسی وی، کتابی است ارزشمند که در آن سعی وافری در حل ابهامات و غموض فصوص الحکم شده است. این کتاب که به صورت نسخۀ خطی است، پیش از این به صورت علمی تصحیح نشده و به چاپ نرسیده است. از ویژگی‌های این شرح، استفاده از برخی ترکیبات و لغات مهجور در دورۀ رشد و اعتلای زبان فارسی در شبه قاره است. در این پژوهش، ضمن معرفی اله آبادی و آثارش، لغات و ترکیبات لغوی مهجور مورد استفاده در این کتاب از حیث ریشه و قواعد دستوری مورد توجه قرار گرفته و با ذکر شواهد، اهمیت آنها تشریح گردیده است.
Sheikh Mohebullah Mobarez, Pir Al-Ahabadi, is one of the Indian mystics of the 11th century AH, who has been greatly influenced by mysticism and the theory of the unity of existence of Ibn Arabi, the great mystic of the sixth century AH. He has written detailed and comprehensive explanations of Ibn Arabi's book "Fusus al-Hikam" in Persian and Arabic. The description of his Persian Fusus al-Hikam is a valuable book in which a great effort has been made to solve the ambiguities and difficulties of Fusus al-Hikam. This book, which is a Manuscript, has not been scientifically adapted and corrected before and not printed. One of the characteristics of this work is usage of some abandoned compounds and words in the period of growth and promotion of Persian language in the subcontinent. In this research, while introducing Alahabadi and his works, the abandoned words and phrases used in this book have been considered in terms of roots and grammatical rules, and their importance has been explained by mentioning the instances.
اعتصامی، پروین (1389) دیوان اشعار، تهران، شهرزاد.
اله¬آبادی، محب¬الله (1395) شرح التسویه بین الافاده و القبول، تصحیح و تعلیق ملیحه معلم، تهران، مولی.
-------------- (1137هـ ق) شرح فصوص¬الحکم، به شماره 2110، کتابخانه مجلس.
-------------- (1137هـ ق) شرح فصوص الحکم، به شماره 51554، کتابخانه آستان قدس رضوی.
-------------- (1147هـ ق) شرح فصوص¬الحکم، به شماره 24541، کتابخانه آستان قدس رضوی.
-------------- (1216هـ ق) شرح فصوص الحکم، به شماره 27992، کتابخانه آستان قدس رضوی.
-------------- (فاقد تاریخ کتابت) شرح فصوص¬الحکم، به شماره 35172، کتابخانه آستان قدس رضوی.
-------------- (فاقد تاریخ کتابت) شرح فصوص¬الحکم، به شماره 16332، کتابخانه مجلس.
-------------- (فاقد تاریخ کتابت) شرح فصوص¬الحکم، به شماره 1138067، کتابخانه ملی.
-------------- (فاقد تاریخ کتابت) شرح فصوص¬الحکم، به شماره 31729، کتابخانه آستان قدس رضوی.
بیدل دهلوی، عبدالقادر (1392) دیوان بیدل دهلوی، به کوشش اکبر بهداروند، نگاه.
بولدیریف، الکسی (1826) گلچین فارسی، مسکو، دانشگاه.
به¬نژاد، عباس (1395) احوال چهار درویش، تصحیح عباس به¬نژاد، تهران، آرایه.
پانی پتی، ملا مسیح (2009م) رامایانا (نسخۀ منظوم)، تصحیح سید عبدالحمید ضیایی، دهلی نو، خانۀ فرهنگ جمهوری اسلامی.
تاکی، مسعود (1393) ادبیات فارسی (1) سال اول دبیرستان، چاپ هجدهم، تهران، شرکت چاپ و نشر کتابهای درسی ایران.
جامی، عبدالرحمن بن احمد (1378) مثنوی هفت اورنگ، تصحیح جابلقا دادعلیشاه، تهران، دفتر نشر میراث مکتوب.
خانلری، پرویز (1386) دستور تاریخی زبان فارسی، به کوشش عفت مستشارنیا، چاپ ششم، تهران، توس.
خویگانی، محمدامین (1318) ترجمۀ تتمه البیان فی التاریخ الافغان، کابل، انیس.
خیام، غیاث الدین ابوالفتح عمر بن ابراهیم، (1376) ترانه¬های خیام، به کوشش محمد روشن، تهران، صدای معاصر.
دهخدا، علی¬اکبر (1377) لغت¬نامه، دوره 16 جلدی، تهران، دانشگاه تهران.
شریعت، محمدجواد (1384) دستور زبان فارسی، چاپ هشتم، تهران، اساطیر.
شمیسا، سیروس (1376) سبک¬شناسی نثر، تهران، میترا.
صفا، ذبیح¬الله (1387) تاریخ ادبیات ایران، جلد چهارم، خلاصه جلد پنجم، چاپ ششم، تهران، فردوس.
عطار نیشابوری، فریدالدین محمد (1359) دیوان عطار، چاپ دوم، تهران، جاویدان.
فردوسی، ابوالقاسم (1388) شاهنامه، به کوشش سعید حمیدیان، چاپ پانزدهم، تهران، قطره.
فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی (1381) دیوان علامه ملا محمد محسن فیض کاشانی، تصحیح مصطفی فیضی کاشانی، قم، اسوه.
قیصری، داودبن¬محمود (1387) شرح قیصری بر فصوص¬الحکم ابن¬عربی، ترجمۀ محمد خواجوی، جلد اول، تهران، مولی.
مجلسی، محمدباقر (1370) بیست و پنج رسالۀ فارسی، محقق: مهدی رجایی، گردآورنده محمود مرعشی، قم، کتابخانه مرحوم آیت¬الله مرعشی.
معین، محمد (1363) اضافه، چاپ چهارم، تهران، امیرکبیر.
----------- (1390) فرهنگ فارسی، چاپ سوم، تهران، شهرزاد.
مولوی، جلال¬الدین محمدبن¬محمد (1378) کلیات شمس، به تصحیح بدیع الزمان فروزانفر، جلد سوم، چاپ چهارم، تهران، امیرکبیر.
--------------------------- (1379) مثنوی معنوی، چاپ سیزدهم، تهران، امیرکبیر.
نظامی، الیاس بن یوسف (1392) لیلی و مجنون، به تصحیح حسن وحید دستگردی، چاپ پنجم، تهران، زوّار.
هجویری، ابوالحسن علی بن عثمان (1389) کشف المحجوب، چاپ پنجم، تهران، سروش.