توصیف در داستان رستم و سهراب
محورهای موضوعی : پژوهشهای ادبیات کلاسیک ایران
قدسیه رضوانیان
1
(دانشگاه مازندران )
احمد احمدی شیخلر
2
(دانشگاه مازندران)
کلید واژه: توصیف توصیفشناسی روایتشناسی, داستان رستم و سهراب,
چکیده مقاله :
توصیف، بخشِ عمدهای از متونِ ادبیات را تشکیل میدهد، اما با توجه به اهمیتِ موضوع، چندانکه باید - بهخصوص در ادبیات فارسی- موردِ توجه قرار نگرفته است. مقاله حاضر سعی میکند، ضمنِ نقدِ تعاریف و نظریاتِ پیشین و با روشی متمایل به شیوه ساختارشناسان، طبقهبندیِ تازهای از انواع توصیف ارائه دهد که از طریق تحلیلِ توصیف‌شناختیِ داستانِ رستم و سهراب بهدست آمده است. بر این اساس، توصیف گزارهای زبانی و هستیک (و نه ایستا یا ثابت) است که به بازنماییِ ویژگی میپردازد و دارای سه عنصر اساسی است: موضوع (موصوف)، کلامِ توصیفگر و ویژگی. این پژوهش در صدد اثبات این نکته است که توصیف، نقشی اساسی و تعیین‌کننده در هر متنِ ادبی به عهده دارد؛ زیرا بسترِ روایت و اساسِ شعر، توصیف است. از این رو انواع مختلف توصیف، در یک متن روایی توصیفی، یعنی داستان رستم و سهراب، از نظر شکلی و محتوایی بررسی می‌شود و سعی دارد بر اساس این مصداق، به نوعی نظریه توصیف در ادبیات فارسی ره ببرد.
Description is a part of most literary texts. Considering its great importance, description has not been given the attention it deserves especially, in Persian literature. In this article in addition to reviewing the previous definitions and theories, by using a method close to that of structuralists, a new classification of types of description is presented which is achieved through the analysis of description in the story of Rostam and Sohrab. According to this method, description is considered a dynamic linguistic proposition (not a static one) which represents features and consists of three basic elements: subject (the descripted), describing words, and the feature. This research intends to prove that description has a crucial role in any literary text since it is the foundation of narrative and poetry. Thus, the form and content of various types of description are analyzed in the story of Rostam and Sohrab as a descriptive narrative text. It is also tried to achieve a theory of description in Persian literature based on the results.
ابن منظور، ابوالفضل جمالالدین محمد (1405) لسان العرب، قم، ادبالحوزه.
امامی، نصرالله و قدرت قاسمیپور (1387) «تقابل عنصر روایتگری و توصیف در هفتپیکر نظامی»، فصلنامه علمی- پژوهشی نقد ادبی، دانشگاه تربیت مدرس تهران، دوره1، شماره1، بهار و تابستان 1387، صص 145-161.
بصیرزاده، الهام و منوچهر تشکری و مهوش قویمی (1391) «بررسی توصیف و کارکردهای برجسته آن در رمان»، ادب‌پژوهی گیلان، ش19، بهار 91، صص 77-103.
حسینی آبباریکی، سید آرمان (1391) پژوهشی در صفتهایِ تصویرساز شاهنامه، سید آرمان حسینی آبباریکی و موسی پرنیان، مجله رشد آموزش زبان و ادب فارسی، شهریور 91، شماره 48.
خاقانی شروانی، افضلالدین بدیع (1382) دیوان خاقانی، به تصحیح ضیاءالدین سجادی، تهران، زوار.
دهخدا، علیاکبر (1386) لغتنامه دهخدا، تهران، دانشگاه تهران.
راغب اصفهانی، ابیالقاسم حسین (1362) المفردات فیالغرایبالقرآن، تهران، کتابفروشی مرتضویه.
رضایی، عربعلی (1382) واژگان توصیفی ادبیات، تهران، فرهنگ معاصر.
زوزنی، قاضی ابوعبدالله (1374) کتاب‌المصادر، به اهتمام تقی بینش، تهران، البرز.
ژنس، دومنیک (1379) رمانهای کلیدی جهان، ترجمه محمد مجلسی، تهران، دنیای نو.
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1366) صور خیال در شعر فارس، تهران، آگه.
صادری، طه (1391) «بررسی سبک زبانی شاهنامه بر بنیان کاربرد صفات در این منظومه»، فصلنامه پژوهشنامه ادبیات و زبانشناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد فیروزآباد، سال اول، شماره دوم، صص 11-23.
صفیپور، عبدالکریم (بی‌تا) منتهیالعرب، تهران، سنایی.
عقدایی، تورج (1394) بلاغت وصف در داستان سیاوش، نشریه زیبایی‌شناسی ادبی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک، دوره 5، شماره 25، صص 9-44.
فردوسی، ابوالقاسم (1388) شاهنامه فردوسی، تصحیح به‌کوشش انستیتوی خاورشناسی آکادمی علوم شوروی، تهران، ققنوس.
مارتین، والاس (1393) نظریههای روایت، ترجمه محمد شهبا، تهران، هرمس.
مکاریک ایرناریما (1390) دانشنامه نظریههای ادبی معاصر، ترجمه مهران مهاجر و محمد نبوی، تهران، آگه.
منوچهری دامغانی، احمد بن قوص (1382) دیوان منوچهری، به تصحیح محمد دبیرسیاقی، تهران، زوار.
میرصادقی، جمال (1392) عناصر داستان، تهران، نگاه.
واعظی، مرادعلی (1370) وصف در شاهنامه فردوسی، پایاننامه کارشناسی ارشد، مشهد، دانشگاه فردوسی مشهد.
Abbott, Horace Porter (2009) Narrativity, in Fotis Jannidis, Matı´as Martı´nez, John Pier Wolf Schmid (ed.) Handbook of Narratology, Cambridge, Cambridge University Press.
Abrams, M.H (2008) A Glossary Of Literary Terms, Geoffrey Galt Hrpham, National Humanities Center.
Barthes, Roland (1982) «An Introduction ti the Structural Analysis of Narrative», New Literary History 6, N, 2, 237-272.
Bernhart, Walter (2007) Functions of Description in Poetry, in Werner Wolf, Walter Bernhart (ed.) Description in Literature and Other Media, Amsterdam - New York, NY.
Chatman, Seymour (1975) Towards a Teory of Narrative. New Literary History. 6, N2. PP. 295- 316.
Cudden, A.G (2013) Literary Terms And Literary theory, Fifth edition, Wiley-Blackwell.
Fludernik, Monika (2009) An Introduction to Narratology, London And New York, Routledge.
Genette, Gerard (1982) Frontiers Of Narrative, in Alan Sheridan (ed), Figures Of Literary Discourse, Translated by, New York, Columbia University Press.
Gomel, Elana (2014) Narrative Space and Time, Nue York and London, Routledge.
Hewllet Koelb, Janice (2006) The Poetics of Description, New York, Palgrave.
Motoyoshi, sumi (2003) Description In classical Arabic Poetry, Leiden-Boston, Bill.
Nünning, Ansgar (2007) Towards a Typology, Poetics and History of Description in Fiction, in Werner Wolf, Walter Bernhart (ed.), Description in Literature and Other Media, Amsterdam - New York, NY.
Pflugmacher, Torsten (2005) «Description”, David Herman, Manfred Jahn, Marie-Laure Ryan, eds, Routledge Encyclopedia of Narrative Theory, London, Routledge, 101-102.
Scott card, Orson (1999) Characters and Viewpoint, Cincinnati, Witer's Digest Books.
Todorov, Tzvetan (2009) «Stractural Analysis Of Narrative», NOVEl, A For Um on Fiction, Vol.3, No, 1 (Autumn, 1969), pp, 70-76., Duke University Press.