نفي خوشنامي و استقبال از بدنامي نزد اهل تصوف
محورهای موضوعی : پژوهشهای ادبیات کلاسیک ایران
رضا شجري
1
(دانشگاه کاشان)
کلید واژه: استقبال از بدنامي عرفان اسلامي عرفان عاشقانه قلندريه نفي خوشنامي نقد ادبي,
چکیده مقاله :
گريز از نيكنامي و استقبال از بد نامي و رسوايي، يكي از ويژگي‌هاي مكتب رندي و عرفان عاشقانه است كه در گفتار عارفان و آثار شاعران و رفتار رندان و قلندران بدان توجه و توصيه شده است. جامه شهرت، بافته‌اي پرآفت است و رنگ عجب و ريا و كبر و كيا را بر قامت طاعات و عبادات مي‌پاشد و چهره اخلاص و يكرنگي را مي پوشاند؛ لذا مبارزه با اين صفت نفساني همواره يكي از دغدغه‌هاي عارفان شوريده و رندان وارسته و حقيقت‌جو بوده است و راه‌ها و رياضت‌ها و مجاهدت‌هاي گوناگوني براي شكستن شيشه نام و ننگ و غرور و شكوه مريدان خويش توصيه كرده‌اند. بيان اين راه‌ها و بررسي علل و علامات اين آفات در قالب حكايات و امثال و اشعار بزرگان و عارفان به ويژه عطار و مولانا و ابوسعيد ابوالخير زمينه‌هاي بحث اين مقاله را تشكيل مي‌دهند. بي شك كسي مي‌تواند خويش را از چشم خلق بيفكند و مدح و ذمشان در نظرش يكسان باشد كه حق در نظرش بزرگ جلوه كند و جز به او نينديشد و جز براي او نگويد، نخواهد و نكند. تحصيل اين فضايل نيز آسان نيست و جان بر سر كسب آن مي‌سوزد؛ اما آنچه مي‌تواند نام و ننگ را به باد دهد، بادة عشق است، حاصل نوعي معرفت شهودي است كه عاشق را ناخوآگاه در كمند جذبه خويش گرفتار مي‌سازد.
Runing away of good-name and praising of bad-name and public disgrace, is one of the characteristics of libertine school and amatory mysticism which is emphasized in sayings of mystics, works of poets and behaviour of libertines. The cloth of famousness, is a troublefull finding which splashes the dye of hypocrisy and sham on the stature of worship and devotion and covers the face of sincerity and honesty. Therefore, the fight with such a characteristics, always has been one of the mental disturbances of the real mystics and truth finders. They always have shown the various ways of breaking jar of name and shame, self-respect and dignity. Showing these ways and pointing to the cause and signs of these pests, in the form of tales, examples and poems have come in the works of mystics particularly Attar, Moulana and Abusaid-Abulkheir which will be discussed in this article.