بازخوانی گفتارهای شمس تبریزی از دیدگاه زبان‌شناسی و نقد مدرن
محورهای موضوعی : پژوهشهای ادبیات کلاسیک ایران
منظر سلطانی
1
*
,
نفیسه مرادی
2
1 - دانشگاه خوارزمی،دانشکده ادبیات و زبانها
2 -
کلید واژه: شمس تبریزی مقالات معنی هرمنوتیک مختصات زبانی,
چکیده مقاله :
از شمس‌الدین محمد تبریزی، عارف بزرگ قرن هفتم، تنها گفتارهایی باقی مانده است که شاگردان او به شکل اثر مکتوب «مقالات شمس تبریزی» درآورده اند. لیکن از آنجا که شاگردان وی قداستی خاص برای سخنان شمس قائل بوده‌اند، در بیشتر موارد آنچه را که او می‌گفته عیناً می‌نوشته‌اند و این سبب شده تا زبان مقالات بسیار نزدیک به زبان گفتار باشد. با بررسی متن مقالات و در واقع بررسی شیوۀ گفتار شمس، درمی‌یابیم که وی با ساختارشکنی نحوی و زبانی و بهره‌گیری از امکانات فرازبانی، اثری منحصر به فرد ارائه کرده است که نوعی تفکر جهانی و انسانی را مطرح می‌کند و در حصار زمان و مکان نمی‌گنجد؛ تا آنجا که به گفتۀ خود او، مخاطب آن شاید سال‌ها پس از او، پا به عرصۀ حیات گذارد. تکنیک‌ها و شگردهایی که شمس در گفتارهای خود برای ارتباط با مخاطب و بازسازی تجربه‌های شهودی عارفانۀ خود به کار می‌گیرد، امروزه مورد بحث منتقدان ادبی، زبان‌شناسان و محققان حوزۀ هرمنوتیک مدرن است. این مقاله با بررسی متن مقالات و مقایسۀ نظریات مطرح شده توسط شمس به‌ویژه در باب لفظ و معنا و همچنین با تحلیل ساختارشکنی‌های نحوی و زبانی نثر مقالات و تطبیق آنها با نظریات زبان‌شناسان معاصر، به تبیین این موضوع خواهد پرداخت که شمس، عارف و متفکری پیشرو در ادبیات عرفانی بوده است که با نبوغ ادبی و بی‌مانند خویش، اثری فراتر از زمان و مکان پدید آورده است. اثری که قابلیت بازخوانی در فضای علوم ادبی جدید را دارد و بسیاری از تئور‌ی‌های زبان‌شناسان را در برمی‌گیرد.
There is just one work left from Shams-e Al-Din- Muhammad-e Tabrizi, great mystic of 7th Century Hegira, which is collected and written by his students from his sayings and they called it “Maqalate (the Articles of) Shams-e Tabrizi”. Since his students granted his sayings a specific holiness, they exactly had written whatever he said in most cases and this caused the language of articles to be close to speech language. Reviewing text of articles and indeed reviewing the speech method of Shams, we may come to this conclusion that he had used syntactic and linguistic deconstruction and extra-linguistic facilities to create a unique work that expresses a global and human thought and is not limited within time and space; so that he himself says that its audiences may be born many years later. Shams’ techniques and methods to communicate with his audience and reconstruction of his intuitive mystic experiences are currently under hot discussions by literary critics, linguists and modern hermeneutic scholars. This article reviews the text of Maqalat and compares Shams’ comments, particularly on lexicon and meaning, and analyzed syntactic and linguistic deconstructions of Maqalat’s text and contrasts them with comments of contemporary linguists to explain this issue that Shams was an antecessor thinker and mystic in Mystical Literature who created a work beyond time and space with his literary and unique genius which can be readout in new environment of literary sciences and involves many linguistic theories.