شالوده‌شکنی در مقالات شمس تبریزی
محورهای موضوعی : مطالعات میانرشتهای ادبیاتمحمود خرم آبادی 1 , علی اکبر افراسیاب پور 2 * , علی فتح اللهی 3
1 - دانشجوی دکتری گروه ادیان و عرفان، واحد خرم آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، خرم‌آباد، ایران
2 - دانشیارگروه ادیان و عرفان، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران، ایران
3 - دانشیار گروه ادیان و عرفان، واحد خرم آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، خرم‌آباد، ایران
کلید واژه: شالوده‌شکنی, دریدا, نفی متافیزیک حضور, متون عرفانی و مقالات شمس تبریزی,
چکیده مقاله :
این مقاله با تحلیل عناصر شالوده¬شکنی از دیدگاه «دریدا» به تشریح این عناصر در مقالات شمس پرداخته و می‌کوشد تا تکثر معنایی را در خدشه¬دار کردن انگاره¬های متافیزیکی مطرحشده در فلسفة غرب بازسازی کند و به معناهایی تازه از متن دست یابد. مقالات شمس تبریزی این ظرفیت را دارد که با تعلیق-های پیاپی معنایی، دال¬ها و نشانه¬های بی¬شماری را برای معناهای متکثر حاصل کند. نویسندگان با روش توصیفی- تحلیلی بر اساس رویکرد شالوده¬شکنی دریدا، برخی از این انگاره¬ها مانند نفی تعریف واحد حقیقت، مرگ مؤلف، نشانه-شناسی پساساختارگرایی، ایدئولوژی غالب متن از طریق نفی تقابل¬ها و ارزش¬ها و... را تدقیق کردهاند. در مقالات شمس، در حوزة نفی تعریف حقیقت واحد، حقیقت، امری مطلق و واحد تلقی نمی¬شود، بلکه در حوزة بحث¬های تأویلی قرار میگیرد و هر کس دریافت خاص خود را از آن دارد. شمس برعکس دیدگاه¬های لوگوس¬محور افلاطونی، خرد و عقل¬گرایی را در راه حقیقت، کاملاً ناقص معرفی می¬کند و آن را حجاب راه سالک می¬بیند. او نوشتار و گفتار یا حضور و غیبت را در تقابل با یکدیگر قرار نمی¬دهد، بلکه فراتر از این دو، به طور کلی سخن و حضور را حجاب می¬داند.
This article deals with the analysis of the elements that break the foundation from the point of view of Derrida and the analysis of these elements in the articles of Shams and tries to reconstruct the pluralism of meaning in damaging the metaphysical ideas presented in Western philosophy and reach new meanings from the text. Shams Tabrizi's articles have the capacity to achieve countless signs and symbols for multiple meanings with consecutive semantic suspensions. The authors of this article, with descriptive-analytical method based on Derrida's foundation-breaking approach, examine some of these concepts such as the negation of the definition of the unit of truth, the death of the author, the semiotics of post-structuralism, the dominant ideology of the text through the negation of contrasts, values, etc. have done. In Shams's articles, in the field of negation of the definition of the single truth, the truth is not considered an absolute and single thing, but it is placed in the field of interpretive debates and everyone has their own interpretation of it. Contrary to the views of Platonic logos, Shams introduces wisdom and rationalism as completely incomplete in the path of truth and sees it as a veil for the seeker. He does not contrast writing and speech or presence and absence, but beyond these two, he generally considers speech and presence as a veil.
احمدی، بابک (۱۳۸۰) ساختار و تأویل متن، تهران، مرکز.
----------- (1388) ساختار و تأویل متن، چاپ یازدهم، تهران، مرکز.
پاینده، حسین (1385) «مرگ مؤلف در نظریه¬های ادبی جدید»، نامة فرهنگستان، شماره 32، صص 26-44.
پورنامداریان، تقی (1384) در سایۀ آفتاب: شعر فارسی و ساخت¬شکنی در شعر مولوی، چاپ دوم، تهران، سخن.
دورانت، ویلیام جیمز (1384) تاریخ فلسفه، ترجمه عباس زریاب خویی، ، تهران، علمی و فرهنگی.
سپهسالار، فریدون ابن احمد سپهسالار (1385) رسالة سپهسالار در مناقب حضرت خداوندگار، مقدمه و تصحیح و تعلیقات محمد افشین وفایی، تهران، سخن.
سلدن، رامان و پیتر ویدسون (1377) راهنمای نظریه ادبی معاصر، ترجمه عباس مخبر، تهران، قصه.
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1392) زبان شعر در نثر صوفیه، درآمدی به سبک¬شناسی نگاه عرفانی، تهران، سخن.
شمس تبریزی، شمس الدین محمد بن علی (1384) مقالات شمس، تصحیح و تعلیق محمدعلی موحد، تهران، خوارزمی.
ضیمران، محمد (1386) ژاک دریدا و متافیزیک حضور، تهران، هرمس.
لاوین، تی. زد (1386) از سقراط تا سارتر: فلسفه برای همه، ترجمه پرویز بابایی، تهران، نگاه.
موحد، محمدعلی (1387) باغ سبز، گفتارهایی دربارۀ شمس و مولانا، تهران، کارنامه.
نوریس، کریستوفر (1397) شالوده¬شکنی، ترجمه پیام یزدانجو، تهران، مرکز.
هارلند، ریچارد (1385) درآمدی تاریخی بر نظریة ادبی از افلاطون تا بارت، ترجمه غلامرضا امامی و دیگران، تهران، چشمه.
Abrams. M. H (1999) A Glossary of Literary Terms, 7th ed. Fort Worth: Harcourt Brace College pub.