تحلیل هنجارگریزی و آشنایی‌زدایی سبکی در شعر قیصر امین‌پور
محورهای موضوعی : پژوهش‌های ادبیات کلاسیک ایرانسیدمهدی رحیمی 1 * , زهرا دهقانی 2
1 - دانشگاه بیرجند
2 - دانشگاه بیرجند
کلید واژه: آشنایی‌زدایی هنجارگریزی لیچ قیصر امین‌پور,
چکیده مقاله :
آشنایی‌زدایی، به عنوان محوری‌ترین عنصر ادبیّت Literariness در نظرگاه شکل‌گرایان در نقد ادبی به کار رفته است. بعدها مورد توجه منتقدان دیگر مانند یاکوبسن و تینیانوف و... قرار گرفت. آشنایی‌زدایی و هنجارگریزی از شگردهایی است که قیصر امین پور در اشعار خود از آن بهره برده است. در این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی، به تحلیل گونه‌های متعدد هنجارگریزی در سبک شعری قیصر امین‌پور عمدتاً بر مبنای نظر و روش لیچ پرداخته شده است و به استناد شواهد متن، روشن می‌شود که استفاده از آشنایی‌زدایی در اشعار قیصر هم از جهت سبکی و زبانی به قوت شعر وی مدد رسانیده و هم به زیبایی و غنای بیشتر شعر او در کنار رسانندگی و ایصال، منجر شده است. بیشترین جلوه های هنجارگریزی در اشعار قیصر امین پور را در آرایه‌های معنوی و هنجارگریزی نحوی می‌توان دید.
Defamiliarization, as the key element in literariness, has been used for analyzing poetry in formalist literary criticism. Later, it got the attention of other critics like Jakobson, Tinianov, and others. Defamiliarization and deviation from the norm are amongst the methods used by Qeysar Aminpour in his poems. In this article, various types of deviation from the norm in Qeysar’s poems are studied using a descriptive-analytic method generally based on Linch’s theory. Here, the brief analysis of his poems shows that, using defamiliarization made Aminpour's poems richer from a stylistic linguistic, and aesthetic point of view, and it has also helped the message to be conveyed in a better way. Deviation from the norms is best represented in syntactic and semantic features.
احمدی، بابک (1380) ساختار و تأویل متن، چاپ پنجم، تهران، مرکز.
اخوان ثالث، مهدی (1379) در حیاط کوچک پاییز، تهران، زمستان.
امین¬پور، قیصر (1387الف) گزینه اشعار، چاپ سیزدهم، تهران، مروارید.
------------ (1387ب) گل‌ها همه آفتابگردانند، چاپ دهم، تهران، مروارید.
------------ (1388) آینه¬های ناگهان، چاپ پانزدهم، تهران، افق، ------------ (1389) دستور زبان عشق، تهران، مروارید.
حسینی مؤخر، سید محسن (1382) «ماهیت شعر از دیدگاه منتقدان ادبی اروپا»، فصلنامه¬ پژوهش‌های ادبی، شماره 2 پاییز و زمستان.
حقوقی، محمد (1375) شعر زمان ما 2، چاپ دوم، تهران، نگاه.
خلیلی جهانتیغ، مریم (1380) سیب باغ جان، جستاری در ترفندها و تمهیدات هنری غزل مولانا، تهران، سخن.
خواجات، بهزاد (1387) «عوامل ایجاد ابهام در شعر معاصر»، مجله زبان و ادبیات فارسی، شماره 11.
شفیعی کدکنی، محمد رضا (1385) موسیقی شعر، چاپ نهم، تهران، آگاه.
صفوی، کوروش (1390) از زبان‌شناسی به ادبیات . ج. اول. چاپ سوم، تهران، سوره مهر.
گرین، ویلفرد و دیگران (1376) مبانی نقد ادبی، ترجمه فرزانه طاهری، تهران، نیلوفر.
میرصادقی، میمنت (1373) واژه نامه هنر شاعری، تهران، کتاب مهناز.