نقد ترجمۀ محمد الفراتی از اشعار حافظ (بررسی موردی دو غزل 454 و 486)
محورهای موضوعی : پژوهشهای ادبیات کلاسیک ایرانفاطمه سرپرست 1 , محسن سیفی 2 * , عباس اقبالي 3 , رضا شجري 4
1 - دانشگاه کاشان
2 - دانشگاه کاشان
3 - دانشگاه کاشان
4 - دانشگاه کاشان
کلید واژه: نقد ترجمه حافظ شیرازی محمد الفراتی نظریة دریافت,
چکیده مقاله :
ترجمه به عنوان حلقۀ اتصال ميان دو زبان و فرهنگ، سبب تقویت پیوند بین دو زبان پارسي و عربي و تعامل فرهنگی آنان شده است. سروده های شاعران فارسی همواره مورد توجه مترجمان عرب‌زبان بوده است. محمد الفراتی (1880-1978م)، شاعر سوری، یکی از مترجمان معاصر عرب است که با زبان شعر به ترجمۀ غزلیات حافظ پرداخته است. در این جستار با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی ترجمه‌های فراتی از دو غزل حافظ پرداخته و بر اساس نظریۀ دریافت نشان داده‌ایم که مترجم، با وجود آشنایی با زبان فارسی، گاه در فهم و دریافت اشعار کنایی و ایهام‌وار به خطا رفته است و در نتیجه، در دریافت و انتقالِ پیامِ زبانِ مبدأ به مخاطبان موفق نبوده است. البته ترجمۀ وی با وجود کاستی‌هایی که ناشی از درنیافتن مقصودِ حافظ بوده، بسیار زیباست و تلاش کرده تا در موسیقی بیرونی (وزن و نظام قافیه‌بندی) نیز بازآفرینی خود را به زبان شعری حافظ نزدیک کند. همچنین معلوم شد که وی در دریافتِ مفهوم اشعارِ فاقد تعابیر عارفانه تاحدودی موفق‌تر از اشعار عرفانی بوده است.
Translation as a connecting link between languages and cultures has always strengthened the link between Persian and Arabic languages, and the poems of Persian language poets have always been a source of interest for Arabic-language translators. Syrian poet Mohammed al-Forati (1880-1978) was one of the Arab poets and translators who translated Hafez's ghazals into Arabic poetry. In this essay, using a descriptive analytical method the translation of two ghazals of Hafez by al-Forati is analyzed. Based on Reception theory, it is discussed that although the translator had a good knowledge of Persian language, he sometimes made mistakes in understanding metonymy and Iham in the poems, and as a result, he was not successful in receiving the message from the source language and transferring it to the readers of the target language. Of course, his translation is very beautiful despite the shortcomings caused by the failure in perceiving the purpose of Hafez, and he has tried to reconstruct Hafez's poetic language regarding rhythm and rhyme. It has also become clear that he has been more successful in understanding the poems that were not open to mystical interpretation.
احمدي، بابک (1391) ساختار و تأويل متن، چاپ چهاردهم، تهران، مرکز.
استعلامی، محمد (1383) حافظ (شرح و نقد غزل‌های حافظ)، ج2، تهران، سخن.
اسماعیل، سامی (2002) جمالیات التلقی، القاهرة، المجلس الأعلی للثقافة.
إمریر، شاهر شریف (1995) الفراتی حیاته و شعره، دمشق، دار معهد الطباعة و النشر و التوزیع.
ايگلتون، تری، (1383) پیش درآمدی بر نظریه ادبی، ترجمه عباس مخبر، تهران، مرکز.
برزگر خالقی، محمد رضا (1382) شاخ نبات حافظ، تهران، زوّار.
ثروتیان، بهروز (1386) سروده‌های بی‌گمان حافظ، تهران، امیرکبیر.
خرمشاهی، بهاءالدین (1379) حافظ‌نامه، بخش دوم، تهران، علمی و فرهنگی.
خزاعی‌فر، علی (1388) ترجمۀ متون ادبی، تهران، سمت.
راستگو، سید محمد (1382) هنر سخن آرایی، فن بدیع، تهران، سمت شوحان، أحمد (1979) محمد الفراتی شاعر وادی الفرات، دیرالزّور سوریه، مکتبة التراث.
شوورل، ایو (1386) ادبیات تطبیقی، ترجمه طهمورث ساجدی، تهران، امیرکبیر.
حافظ، شمس‌الدين محمد (1380) دیوان، براس‍اس ن‍س‍خ‍ه ق‍زوی‍ن‍ی و غ‍ن‍ی، تهران، لوح محفوظ.
العجیلی، عبدالسلام (1978) محمدالفراتی، شاعر کبیر و مغمور، نشرة الشعر، العدد12.
عزام، محمد (2007) التلقی و التاویل بیان سلطۀ القارئ فی الأدب، دمشق، دار الینابیع.
قدوری الحمد، غانم (2005) ابحاث في العربیة الفصحی، عمان دار عمار، للنشر و التوزیع.
الفراتی، محمد، (دون تاریخ) روائع من الشعر الفارسی، سوریه، وزارة الثقافة و الإرشاد.
کاظمی، ایرج (1381) حافظ در اندیشه حافظ‌شناسان، افلاک.
مقدادی، بهرام (1393) دانشنامه نقد ادبی از افلاطون تا به امروز، تهران، چشمه.
مکاریک، ایرنا (1384) دانشنامه نظریه‌های ادبی معاصر، ترجمه مهران مهاجر و محمد نبوی، تهران، آگه.
مونان، جورج (2000) اللسانیات و الترجمة، ترجمه، حسین بن زروق، الجزایر، دیوان المطبوعات الجامعیة.