کارکردهای زیبایی‌شناسی پیش آیی فعل در غزل سعدی
محورهای موضوعی : پژوهشهای ادبیات کلاسیک ایرانسوسن جبری 1 * , پرند فیاض‌منش 2
1 - عضو هيأت علمي گروه زبان و ادبيات فارسي، دانشكدۀ ادبيات و علوم انساني،
2 - دانشگاه آزاد اسلامی کرمانشاه
کلید واژه: نقد کارکردهای زیبایی شناسی ساختار نحوی پیش آیی فعل غزل سعدی,
چکیده مقاله :
ساختارهای نحوی به نوعی منعکس کنندة ادراک و دریافت ما از واقعیت‌های بیرونی و درونی و بیان کنندة مجموعه روابطی هستند که ذهن در قالب زبان، میان پدیده‌ها ایجاد می‌کند. شکل‌گیری ساختارهای نحوی بر اساس نظام اندیشه و تفکر ما و کاملاً غریزی و ناآگاه است؛ اما شاعر تا حدودی آگاهانه با استفاده از الگوهای نحوی، اندیشه و عاطفه خود را زیباتر و رساتر بیان می‌کند. یکی از این الگوها آن است که فعل بر برخی ارکان جمله پیشی می‌گیرد. موضوع مقاله حاضر بررسی کارکردهای این نوع ساخت نحوی در غزل سعدی است. نقد و تحلیل متن شاهکارها از این بُعد، می‌تواند زمینه ساز خلاقیت‌های ادبی شود. کارکردهای این گونه از آشنایی‌زدایی نحوی عبارت است از: کارکردهای ساختاری چون خلق موسیقی قوی‌تر، حفظ حس کوتاهی جمله، گسترش‌پذیری، استقلال رکن در عین داشتن پیوند‌های نحوی و تکمیل معنا و انسجام ساختاری و کارکردهای معنایی چون افزایش معنا؛ تأکید، بزرگ‌نمایی و کوچک‌نمایی، بیان کلیت و تعمیم معنا، بیان کلی زمان و مکان، خلق ایجاز، توان تفسیرپذیری، تعلیق و انتظار، برجستگی توصیفات، حرکت و پویایی، انگیزش عاطفی، خیال‌انگیزی، ایجاد لذت و انسجام معنایی. بنابراین پیش‌آیی فعل، یکی از اسرار زیبایی غزل سعدی است که در کنار دیگر شگردهای زبانی به شیوه‌ای حیرت انگیز، خواننده را در اندیشه و عاطفه شاعر سهیم می‌گرداند.
Syntactic structures somehow reflect our perception of outer and inner facts, and express the relations established by our minds among the things and concepts in terms of linguistic forms. Such a process is unconscious. Poets, however, employ the syntactic patterns to some degree consciously so that they would effectively express their thoughts and emotions. Predisposition of verb is a defamiliarized syntactic pattern whose functions here have been studied in Sa’di’s sonnets. Structure functions of this pattern are to create forceful musical effects, keeping sentences length short, extendibility, completing the meaning, and structural cohesion. Predisposition of verb has also semantic functions including meaning extension, emphasis, magnification, minimization, generalizing palace and time, brevity, interpretability, suspension and expectance, prominence of descriptions, movement and dynamism, emotional incitement, creating images and pleasure, semantic cohesion. Thus, predisposition of verb is considered as one of the reasons for the beauty of Sa’di’s sonnets which along his skillful use of other linguistic techniques make readers share in poet’s thought and emotions.