منابع ناآشناي کشف المحجوب هجویری
محورهای موضوعی : پژوهشهای ادبیات کلاسیک ایران
1 -
کلید واژه: کشف المحجوب امثال و حکم فلسفه یونان فلسفه نوافلاطونی فرهنگ مسیحی,
چکیده مقاله :
کشف المحجوب هجویری یکی از قدیم‌ترین و عمده‌ترین منابع عرفانی ادب پارسی است، از این رو می‌تواند در جستجوی مآخذی که در ایجاد عرفان ایرانی-اسلامی نقش داشته‌اند، موثر باشد. مآخذی که مؤلف‌ـ گاه بدون آنکه از نام و نشان اصلی آنها آگاه باشد‌ـ استفاده کرده است، یعنی کتبی که در نهضت ترجمه از زبان‌های گوناگون به ویژه یونانی به تازی در آمده‌اند و بعضاً نام صحیح اثر و مولف در نزد نویسندگان اسلامی ناشناخته بوده است. زيرا مطابق رسم قدما ایشان کمتر به ذکر نام منبع قول خود می‌پرداخته و اقوال منقول را به صورت عام در مطاوی گفتار خویش مندرج می‌ساخته‌اند و همین امر موجب شده که مؤلف را صاحب قول بدانند. در این مقاله سعی بر آن است که علاوه بر ذکر منابع برخی عبارات، از آبشخور‌های مشترکی که در شکل‌گیری عرفان اسلامی و مسیحی تأثیرگذار بوده‌اند، سخن به میان آید و تأثیر آنها در کشف المحجوب بررسی شود. بدیهی است که در این طریق، توارد و تداعی معانی در ایجاد افکار مشترک مؤثر است و نمی‌توان هر شباهتی را قطعا حاکی از برداشت و اقتباس دانست.
Kashf-ol-Mahjub of Hujwiri is one of the most authoritative ancient sources of the mysticism in Persian literature. So it might be useful in searching for the unknown sources influential in forming Persian-Islamic mysticism, which have mostly been used by the author without mentioning them since during the translation movement, mainly from Greek into Arabic, the exact titles or authors of most translated works were ignored, and remained unknown for Muslim writers. This was because, traditionally, ancient authors rarely mentioned the source of their citation. This resulted in the fact that some considered the second author the true owner of the quotation. In this article, introducing the sources of some phrases used in this book, we have tried to show the common sources in forming Islamic and Christian mysticism and to investigate their traces in Kashf-ol-Mahjub. Clearly, it might be the case that association of ideas has developed common thoughts between these two cultures. It is hard to render every similar idea to adaptation, or a direct influence of one on the other.