فهرست مقالات

• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  1 - نمادهای اسطوره‌ای ملی و دینی در شعر دفاع مقدس
  محمد  قربانی
  اسطوره، در تمام فرهنگ‌ها الهام بخش شاعران و نویسندگان بوده است و شاعران و نویسندگان در هر دوره با توجه به مقتضیات زمان و میزان قبول در آن دوره از آن بهره جسته‌اند. این است که در دوره‌ای اسطوره‌ها به دیدۀ احترام و در دوره‌ای خوار و زبون نگریسته شده‌اند. یکی از این دورا چکیده کامل

  اسطوره، در تمام فرهنگ‌ها الهام بخش شاعران و نویسندگان بوده است و شاعران و نویسندگان در هر دوره با توجه به مقتضیات زمان و میزان قبول در آن دوره از آن بهره جسته‌اند. این است که در دوره‌ای اسطوره‌ها به دیدۀ احترام و در دوره‌ای خوار و زبون نگریسته شده‌اند. یکی از این دوران، دورانی است که عمدتاً از آن به عنوان ادبیات دفاع مقدس و یا ادبیات جنگ نام برده می شود. شاعران و نویسندگان دوران دفاع مقدس از اسطوره‌های ملی و مذهبی در بیداری روحیۀ مقاومت و ایستادگی در برابر دشمن بهره جسته‌اند. نمادها و اسطوره‌ها در شعر این دوره به مثابۀ یک رسانه عمل کرده‌اند. تهییج مخاطب به حضور در میدان نبرد در اکثر مواضع مدیون همین نمادها و اسطوره‌هاست. مقالۀ حاضر عهده دار بحث دربارۀ حضور اسطوره‌های ملی و مذهبی در شعر دفاع مقدس و نوع نگاه شاعران دفاع مقدس به اساطیر است و می‌کوشد تا روشن کند تا چه میزان نام‌های اسطوره‌ای در تحریک مخاطب در مقابله با دشمن سهیم بوده است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  2 - بررسی جریان اعتراض در شعر و سینمای دفاع مقدس با تکیه بر آثار «علی‌رضا قزوه» و «ابراهیم حاتمی‌کیا»
  ساجده  تقی‌زاده غلامرضا  کافی
  در حادثۀ عظیم دفاع مقدس، همچنان که در همۀ شئون زندگی مردم ایران تأثیر گذاشته است، با ورود به عرصۀ آثـار هنری و ادبی، نظام ارزشی خاصـی را نیز تبیین کرده است و هنرمندان دفاع مقدس، اصیل ترین وظیفۀ خود را حراست از این نظام ارزشی می دانند. از این رو هرگونه تغییر و تبدیل در چکیده کامل

  در حادثۀ عظیم دفاع مقدس، همچنان که در همۀ شئون زندگی مردم ایران تأثیر گذاشته است، با ورود به عرصۀ آثـار هنری و ادبی، نظام ارزشی خاصـی را نیز تبیین کرده است و هنرمندان دفاع مقدس، اصیل ترین وظیفۀ خود را حراست از این نظام ارزشی می دانند. از این رو هرگونه تغییر و تبدیل در این ارزش ها، واکنش هنرمندان را سبب شده و رفته رفته جریانی به نام «اعتراض» را پدید آورده است. در ایـن میان شعر و سینمای دفاع مقدس در یک همگرایی آشکار، مضمون اعتراض را جان مایۀ آثار خـود قرار داده است. در ایـن جستار میان رشته ای، ایـن همگرایی در دو قـسم اعتراض های اجـتماعی و اعـتراض های سیاسی نشان داده شده است. برای بررسی عنصر اعتراض در هنر دفاع مقدس، در این مقاله علاوه بر یادکرد چهره های مختلف شعر و سینما، بر آثـار نامورترین سینماگر دفـاع مقدس، «ابراهیم حاتمی کیا» و مشـهورترین شاعر مضمون اعتراض در شعر دفاع مقدس، یعنی «علی رضا قزوه» تأکید شده است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  3 - مفهوم مرگ نزد «قیصر امین‌پور» در دورۀ نخست شاعری
  مهدی  فیروزیان نسیم  عظیمی‌پور
  «قیصر امین‌پور» (1338-1386) یکی از نمایندگان برجستة ادبیات انقلاب و پایداری است. در دورة نخست شاعری امین‌پور (شعرهای دو دفتر تنفس صبح و آینه‌های ناگهان 1) که همزمان با سال‌های جنگ است، مرگ و نمودهای گوناگون آن از برجسته‌ترین مفاهیم شعر او به شمار می‌رود. او در این دوره چکیده کامل

  «قیصر امین‌پور» (1338-1386) یکی از نمایندگان برجستة ادبیات انقلاب و پایداری است. در دورة نخست شاعری امین‌پور (شعرهای دو دفتر تنفس صبح و آینه‌های ناگهان 1) که همزمان با سال‌های جنگ است، مرگ و نمودهای گوناگون آن از برجسته‌ترین مفاهیم شعر او به شمار می‌رود. او در این دوره از مرگ طبیعی سخن نگفته و از دو دید به مرگ‌هایی که پی‌آمد جنگ هستند نگریسته است: 1- از دید مردم: در این برداشت مرگ برای کودکان و زنان بی‌گناه، رویدادی تلخ شمرده می‌شود و چهره‌ای زشت دارد که نشان‌دهندة ددمنشی دشمن و ناپسندی جنگ است. 2- از دید رزمندگان: از این دید، مرگ یا همان شهادت، ارجی بسیار دارد و شاعر همواره به شیوه‌های گوناگون می‌کوشد تا چهره‌ای زیبا از آن به ‌دست دهد. در این جستار پس از روشن ساختن دو دیدگاه یادشده،‌ در دو بخشِ شهادت و شهید، شگردهای هنری قیصر امین‌پور را در پرداختن به مفهوم مرگ از دیدگاه دوم (شهادت) از راه بررسی استعاره و تشبیه و نماد - همراه با اشاره به برخی زیبایی‌های هنری شعر وی- باز شناسانده‌ایم و در پایان بر پایة آن داده‌ها و شناخت شیوة‌ ادبی و دستگاه اندیشگی شاعر، از برخی سروده‌های دیگر او رمزگشایی کرده‌ایم. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  4 - از سيمرغ اوستا تا سيمرغ بلورين
  فريده  داوودي مقدم زهرا  عسگري
  با توجه به نقش كهن الگويي سيمرغ در ميان صاحبان قلم و هنر، شاهد حضور پر رنگ سيمرغ در متون كلاسيك فارسي در كاركردهـاي مختلفـي اعـم از اسطوره اي، حماسي، فلسفي، عرفاني و... هستیم. از اين ميان در دوره‌هاي نخستين، اين موجود متشكّل از هيئت پرندگان، انسان، خدايان، فرشتگان و... چکیده کامل

  با توجه به نقش كهن الگويي سيمرغ در ميان صاحبان قلم و هنر، شاهد حضور پر رنگ سيمرغ در متون كلاسيك فارسي در كاركردهـاي مختلفـي اعـم از اسطوره اي، حماسي، فلسفي، عرفاني و... هستیم. از اين ميان در دوره‌هاي نخستين، اين موجود متشكّل از هيئت پرندگان، انسان، خدايان، فرشتگان و... است كه به دليل تأثيري كه از حضور اسطوره می‌گیرد، شكل ها، ويژگي‌ها و كاركردهاي مختلفي دارد. حال آنكه در دنياي معاصر، سيمرغ ديگر موجودي عجيب و پيچيده نيست، بلكه چه در حوزة ادبيات و چه ساير هنرهـا، تنهـا پرنده اي است پر نقش و نگار. اين موضوع نشان می دهد که سيمرغ در دورۀ گذار تاريخي به دنياي هنر و ادبيات معاصر، از تجرّد به عينيّت رسيده است و در حوزۀ شعر معاصر نيز به جاي پيشرفت و يا حداقل توقف در کارکردهای فاخر پيشين، از مقام نخستين خود نيز تنزّل نموده است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  5 - سير تحول مفهومي «شب» در شعر فارسی؛ از نماد عرفاني تا استعارة سیاسی (به عنوان نمادی بومی)
  مريم  فيله‌كش سحر  جوانمرد مهدی  نجف‌زاده
  در اين نوشتار، تغييرات زباني در بافتار اجتماعي و بر اساس عنصر زمان تجزيه و تحليل می شود. تحول در نقش کلمات از جمله تغييرات زباني است كه دلايل آن را بايد در تغييرات ساخت اجتماعي جست وجو كرد. «شب» از جمله مفاهیمی است که تحول بنيادين معناي آن در ادبيات را مي‌توان به مثابه چکیده کامل

  در اين نوشتار، تغييرات زباني در بافتار اجتماعي و بر اساس عنصر زمان تجزيه و تحليل می شود. تحول در نقش کلمات از جمله تغييرات زباني است كه دلايل آن را بايد در تغييرات ساخت اجتماعي جست وجو كرد. «شب» از جمله مفاهیمی است که تحول بنيادين معناي آن در ادبيات را مي‌توان به مثابه نشانه‌هايی از تغييرات سترگ اجتماعي ايران به حساب آورد. از رهگذر به ‌كارگيري روش تحليل درزماني و همزماني، نويسندگان مقالۀ حاضر اين تغييرات را پي‌جويي كرده‌اند. به گمان نويسندگان، چهار مرحله از تحول در واژۀ شب در شعر فارسي قابل بازيابي است. به نحوي كه در اشعار كلاسيك بيشتر واژۀ شب در نماد طبيعت و به منزلۀ نشانه‌اي حماسي جلوه‌گر شده است. با تحول بنيادين در بافتار اجتماعي به ويژه در ايران ميانه، شب به مفهوم نمادين از عرفان به كار رفته شد. سپس در مسير تاريخي جامعۀ ايران و با تحول بافتار در طي دورۀ مشروطه و بروز انديشۀ نوگرايي، موضعي نمايه‌اي اتخاذ كرده و به معناي گردش روزگار تلقي شده است. و سرانجام در مرحلۀ چهارم با افزايش سلطۀ سياسي با تحول به نشانه‌اي شمايلي، استعاره‌اي از استبداد سياسي در دورۀ جديد قلمداد شده است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  6 - شيوه و شگرد بيان «دکتر علي شريعتي» از عاشورا در نثر شاعرانه
  سید رضا  شاكري
  این مقاله به تبیین وجوه هرمنوتیک «مقدمه» منثور شاعرانه بر سخنرانی «حسین وارث آدم» در مجموعه آثار شماره 19 علی شریعتی می‌پردازد. در اینجا، «مقدمه» یک اثر ادبی مستقل و نزدیک به یک متن نمایشی فرض شده که بر اساس پیرنگ و مؤلفه‌های آن، حامل آثار کارکردی در خواننده و عامل بران چکیده کامل

  این مقاله به تبیین وجوه هرمنوتیک «مقدمه» منثور شاعرانه بر سخنرانی «حسین وارث آدم» در مجموعه آثار شماره 19 علی شریعتی می‌پردازد. در اینجا، «مقدمه» یک اثر ادبی مستقل و نزدیک به یک متن نمایشی فرض شده که بر اساس پیرنگ و مؤلفه‌های آن، حامل آثار کارکردی در خواننده و عامل برانگیختن او به کنش اجتماعی است. از سوی دیگر وجه هرمنوتیک آن دلالت بر دغدغه‌های وجودی نویسنده در باب انسان و سرنوشت و درک نقش تاریخی نویسنده، فارغ از جنبة اثربخشی دارد. عاشورا، محور مرکزی در «مقدمه» است که در مقام یک نمایش تراژیک حامل هر دو جنبة اثربخشی و تأویلی است. نوشتار با تبیین مدعای خود بر اساس یک چارچوب نظری تلفیقی به این نتیجه دست می‌یابد که «مقدمه» از لحاظ روش و محتوا هم در ذیل کویریات و هم در شمار اسلامیات و اجتماعیات قرار می‌گیرد و از این منظر واجد کارکردهای یک متن ادبی است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  7 - تحليل مفهوم انتقادهاي اجتماعي، فلسفي و سیاسی در مجموعه اشعار قيصر امين‌پور
  هاجر  آزاد مصطفی  گرجی
  یکی از چهره های برجسته و شاخص ادبیات امروز ایران، «قیصر امین‌پور» است که در حوزه ها و قالب های مختلف شعری طبع آزمایی کرده است. او شاعر منتقدی است. اشعار او به هر میزان از دهۀ شصت با «تنفس صبح» (1363) به دهۀ هفتاد با «آینه های ناگهان» (1372) و از آن به دهۀ هشتاد با «گل چکیده کامل

  یکی از چهره های برجسته و شاخص ادبیات امروز ایران، «قیصر امین‌پور» است که در حوزه ها و قالب های مختلف شعری طبع آزمایی کرده است. او شاعر منتقدی است. اشعار او به هر میزان از دهۀ شصت با «تنفس صبح» (1363) به دهۀ هفتاد با «آینه های ناگهان» (1372) و از آن به دهۀ هشتاد با «گل ها همه آفتاب گردانند» (1381) و «دستور زبان عشق» (1386) نزدیک می‌شود، در بردارندۀ نوعی نقد اجتماعی با مايه‌هاي فلسفي است. در این میان، نویسنده در نظر دارد با توجه به تحول گفتمانی و ژرف ساختی اشعار امین‌پور در این سه دوره، مسئلۀ اعتراض را که یکی از درگیری‌های ذهنی شاعران و نویسندگان از گذشته تاکنون بوده و انسان معاصر هم با توجه به مسائل پیرامون خود مبتلا به آن است، در چهار بخش ماهیت و ماهیت‌شناسی اعتراض، وجودشناسی، غایت‌شناسی و شأن اخلاقی اعتراض و تحلیل بررسی کند. پرونده مقاله