تحلیلی بر دگرگونی عناصر هویتی قوم ترکمن در رمان اقلیمی «یورت»
محورهای موضوعی : پژوهشهای ادبیات معاصر ایران
1 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاددانشگاهی
کلید واژه: ادبیات داستانی اقلیمی, هویت قومی ترکمن, یورت, سید حسن میرکاظمی. ,
چکیده مقاله :
ادبیات داستانی اقلیمی به گونهای از داستان‌ها گفته می‌شود که رویدادهای آن در یک منطقة جغرافیایی خاص رخ میدهد و عناصر مختلف فرهنگی از قبیل آداب و سنت‌ها، نوع معماری، پوشش، ویژگی‌های زبانی، و نیز خصیصه‌های اقتصادی، اجتماعی، تاریخی و سیاسی آن منطقه و اقلیم را بازنمایی می‌کند. بخشی از ادبیات داستانی اقلیمی در ایران با قومیتها پیوند خورده و در خدمت بازنمایی مسائل هویتی آنان قرار گرفته است. بخشی از داستان‌های اقلیم شمال نیز که مربوط به مناطق ترکمننشین استان گلستان است، فضایی متفاوت با دیگر داستان‌ها دارند. در این داستان‌ها، علاوه بر ویژگی‌های اقلیمی خاص شمال کشور، عناصر فرهنگی و هویتی ساکنان ترکمن‌صحرا نیز بازتاب یافته است. در این مقاله به بررسی یکی از رمانهای مهم ادبیات اقلیمی ترکمنی پرداخته شده است. سیدحسین میرکاظمی در رمان «یورت» به توصیف جزئیات شیوه زیست اجتماعی مردمان ترکمن‌صحرا، هویت فرهنگی آنان و عناصر اقلیمی منطقه و پیوند این عناصر با فرهنگ و تاریخ ترکمنها پرداخته است. رویارویی سنت و تجدد و دگرگونی زندگی اجتماعی و هویت مردمان ترکمن‌صحرا از مضامین اصلی رمان یورت است. نویسنده در این رمان، تحول سنت و هویت قومی ترکمنها را در قالب دگرگونی یورت‌ها (خانههای ترکمنها) و تغییر نگرش نسبت به زمین و تملک آن به تصویر کشیده است.
Local color fiction is a type of stories whose events take place in a specific geographical area and different cultural elements such as customs and traditions, type of architecture, clothing, language features, as well as economic, social, It represents the history and politics of that region. A part of Local color fiction in Iran is linked with ethnicities and served to represent their identity issues. Some of the stories of the northern region, which are related to the Turkmen-inhabited areas of Golestan province, have a different atmosphere from other stories. In these stories, in addition to the specific Local color features of the north of the country, the cultural and identity elements of the Turkmen inhabitants of the Sahara have also been reflected. In this article, one of the important novels of Turkmen Local color literature has been examined. Seyed Hossein Mirkazemi in the novel "Yort" describes the details of the social lifestyle of the Turkmen people of the Sahara, their cultural identity and the Local color elements of the region and the connection of these elements with the culture and history of the Turkmen. The confrontation between tradition and modernity and the transformation of the social life and identity of the Turkmen people of the Sahara is one of the main themes of the novel Yurt.
آژند، یعقوب (1369) «وضع ادبیات داستانی در قبل و بعد از انقلاب»، مجله سوره، دوره دوم، شماره دوازدهم.
الطایی، علی (1382) بحران هویت قومی در ایران، تهران، شادگان.
بیگدلی، محمدرضا (1369) ترکمن‌های ایران، تهران، پاسارگاد.
تسلیمی، علی، (1383) گزاره‌هایی در ادبیّات معاصر ایران (داستان، پیشامدرن، مدرن، پسامدرن)، اختران، تهران.
جردن، ج.
تری و لستر راونتری (1380) مقدمه‌ای بر جغرافیای فرهنگی، ترجمه سیمین تولایی، محمد سلیمانی، تهران، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
حاجیانی، ابراهیم (1387) «نسبت هویت ملی با هویت قومی در میان اقوام ایرانی»، فصلنامه جامعهشناسی ایران، ش 3 و 4.
صص 143- 164.
دست‌پیشه، محمد، علیرضا نبیلو و فرهاد طهماسبی (1399) «بررسی تصویر و عناصر سازنده آن در رمان اقلیمی یورت»، بلاغت کاربردی و نقد بلاغی، ش 2، صص 109ـ 124.
------------------------------------------ (1400) «جلوه‌های فرهنگ عامۀ قوم ترکمن در رمان یورت»، فرهنگ و ادبیات عامه، ش 40، صص 37ـ74.
سپانلو، محمدعلی (1359) «گزارش یکساله داستان‌نویسی ایران»، مجله آینده، سال ششم، شماره 3 و 4.
-------------- (1376) «داستان‌نویسی معاصر؛ مکتب‌ها و نسل‌هایش»، آدینه، ش 121 و 122، آبان 1376، صص 62-64.
شیری، قهرمان (1382) «پیش‌درآمدی بر مکتب‌های داستان‌نویسی در ادبیات معاصر ایران»، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز، شماره 189.
------------ (1387 ) مکتب‌های داستان‌نویسی در ایران، تهران، چشمه.
صادقی¬¬شهپر، رضا (1389) «ویژگی¬¬های اقلیمی در داستان¬نویسی شمال ایران»، در گوهر گویا، دانشگاه اصفهان، ش 16، زمستان، ص29-56.
موسایی، بهزاد (1394) فرهنگ تحلیلی داستان‌نویسان گیلان 1288- 1388، رشت، فرهنگ ایلیا.
----------- (1397) اقلیم داستان، داستان‌های اقلیمی و روستایی ایران، تهران، ورا.
میرکاظمی، سید حسین (1395) یورت، تهران، آموت.
ميرعابديني، حسن (1368) صد سال داستان‌نويسي ايران، ج 1، تهران، تندر.
--------------- (1377) صد سال داستان‌نويسي ايران، ج 3، تهران، چشمه.
--------------- (1383) صد سال داستان‌نويسي ايران، ج 4، تهران، چشمه.
ولک، رنه و آوستین وارن (1390) نظریه ادبیات، ترجمۀ ضیاء موحد، تهران، نیلوفر.
هال، استوارت و لارنس گراسبرگ (1396) پروبلماتیک هویت در مطالعات فرهنگی (فرهنگ و جهانی‌شدن)، ترجمه سیاوش قلیپور و علیرضا مرادی، تهران، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.