اسلوب معادله و شرط تعلیق به محال
محورهای موضوعی : پژوهشهای ادبیات کلاسیک ایران
سردار بافکر
1
(ادبیات و علوم انسانی)
کلید واژه: اسلوب معادله شرط تعلیق به محال تمثیل استدلال سبک هندی,
چکیده مقاله :
شگردهای ادبي «اسلوب معادله» و «شرط تعلیق به محال»، از مهم ترین و پرکاربردترین گونه های تمثیل در سبک هندی هستند. شعرای سبک هندی برای ملموس و عینی کردن مفاهیم کلی و انتزاعی و القای مطلب خود به مخاطب از این هنرهای ادبي استفاده کرده اند و کاربرد شکل های مختلف این شگردها، نیاز زبانی آنها را در بیان رسا و زیبای معنای موردنظر برآورده ساخته است. استفاده از اسلوب معادله و شرط تعلیق به محال در زبان علاوه بر تقویت محتوای کلام و صحّه گذاشتن بر یک تفکر جمعی، در تفهیم مطالب به خواننده بسیار مؤثر است. در این جستار، انواع اسلوب معادله و شرط تعلیق به محال و ویژگی های محتوایی و صوری و کارکردهای آنها نقد و بررسی شده است. پژوهش بر اساس نحوۀ كاربرد مصداق‌هاي اين آرایه های ادبی در آثار مهم سبك هندي و ملاحظۀ ديدگاه‌هاي صاحب نظران و دريافت شخصی نویسنده از اين هنرهای بلاغي صورت گرفته است. نتیجه کلی مقاله این است که اسلوب معادله و شرط تعلیق به محال، در سبك هندي به خاطر نیاز به بیان رسا و روشنِ تجربه ها، اندیشه ها و مفاهیم عرفانی فراوان به کار رفته اند به گونه ای که می توان آن ها را از برجسته ترین ویژگی های بلاغی آثار ادبی این دوره و از رازهای زیبایی و ذوق‌پسندي و تأثیر زبان آنها بر خواننده به‌شمار آورد.
Equation and the condition of Reductio ad absurdum (reduction to absurdity) are among the most important and most frequent types of allegory in Hindi style. In Hindi style the poets have used these literary devices to make general and abstract concepts tangible and to induce their subjects to their audiences. In order to do so, the use of different forms of these literary devices has satisfied their linguistic needs in expressing the meaning intended. Using equation and the condition of Reductio ad absurdum reinforces the content of the discourse, and confirms a collective thought, and it contributes to the readers' understanding. In this research, various types of equation and the condition of Reductio ad absurdum have been studied, and their functions, content, and forms have been investigated. The research is based on the use of these literary devices in the prominent works in Hindi style through considering the views of the scholars and the author's personal perception of these literary devices. The results show that the equation and the condition of Reductio ad absurdum have been used in Hindi style to meet the need for uttering the experiences, thoughts, and mystical concepts in a meaningful way. Therefore, they can be regarded as prominent rhetorical features of the literary works in the Hindi era in Persian poetry.
بیدل، عبدالقادر (1389) دیوان، به کوشش اکبر بهداروند، 2جلد، چاپ دوم، تهران، نگاه.
حجازی، حمیده و ساغر سلمانی¬نژاد (1394) «تنوّع در به کارگیری اسلوب معادله در شعر حافظ»، سبک¬¬شناسی نظم و نثر فارسی، سال هشتم، شمارۀ 3 (پیاپی29) پاییز، صص 95-109.
حزین لاهیجی، محمّدعلی (1374) دیوان، تصحیح ذبیح¬الله صاحبکار، تهران، سایه.
حکیم¬آذر، محمد (1390) «اسلوب معادله در غزل سعدی»، پژوهشنامه زبان و ادبیات فارسی، سال سوم، شمارۀ 9، بهار، صص163-184.
------------- (1395) ¬«نگاهی به اسلوب معادله در شعر صائب»، پژوهش¬های نقد ادبی و سبک‌شناسی، شمارۀ 3 (پی¬درپی24)، تابستان، صص87-106.
خسروی، حسین (1389) «اسلوب معادله در شعر»، مجلۀ شعر، شمارۀ 69، بهار، صص 58-62.
ذاکری، احمد (1386) «موسیقی شعر بیدل دهلوی»، قند پارسی، شمارة 39، زمستان، صص360-374.
سعدي، مصلح¬الدين (1381) كليات، به اهتمام محمدعلي فروغي، چاپ دوازدهم، تهران، اميركبير.
شفيعي¬كدكني، محمدرضا (1366) شاعر آینه¬ها، چاپ دوّم، تهران، آگاه.
-------------------- (1380) صور خیال در شعر فارسی، چاپ هشتم، تهران، آگاه.
-------------------- (1391) رستاخیزِ کلمات، چاپ دوّم، تهران، سخن.
شميسا، سيروس (1374) سبک¬شناسی شعر، تهران، فردوس.
------------- (1378) نقد ادبي، تهران، فردوس.
شیری، قهرمان (1389) «تمثیل و تصویری نو از کارکردها و انواع آن»، فصلنامۀ کاوش¬نامه، سال یازدهم، شمارۀ 20، صص 33-54.
صائب، ميرزا محمدعلي (1375) ديوان، به كوشش محمد قهرمان، 6جلد، چاپ سوم، تهران، علمي و فرهنگي.
غلامی، علیرضا (1389) «اسلوب معادله»، رشد آموزش زبان و ادب فارسی، دورۀ 23، شمارۀ 4، تابستان، صص 49-50.
کانت، ایمانوئل (1362) سنجش خرد ناب، ترجمۀ میر شمس¬الدین ادیب سلطانی، تهران، امیرکبیر.
کلیم کاشانی، ابوطالب (1369) دیوان، مقدمه، تصحیح و تعلیقات محمّد قهرمان، مشهد، مؤسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی.
گلستانی، محمدعلی (1391) «اسلوب معادله و تمثیل»، رشد آموزش زبان و ادب فارسی، شمارۀ 3، بهار، صص 68-69.
مشتاق¬مهر، رحمان و سردار بافکر (1394) «شاخص¬های محتوایی و صوری ادبیات تعلیمی»، پژوهشنامه ادبیات تعلیمی، سال هفتم، شمارة 26، تابستان، صص 1-28.
مؤذنی، علی محمد و عباس تابان¬فرد (1389) «اسلوب معادله و کاربرد آن در دیوان سنایی»، فصل¬نامه¬ زبان و ادب فارسی (گرایش عرفان)، سال اوّل، شمارۀ 2، بهار، صص 131-145.