كارنامه‌ي‌خيام‌پژوهي درسده چهاردهم
محورهای موضوعی : پژوهشهای ادبیات کلاسیک ایران
كاووس حسن‌لي
1
سعيد حسام‌پور
2
(دانشگاه شیراز)
کلید واژه: خيام پژوهي مقاله كتاب زمان موضوع,
چکیده مقاله :
درباره‌ي دانشمند و سخن‌سراي بلند آوازه‌ي ايراني، حكيم عمر خيام نيشابوري و آثار برجسته‌ي‌او به ويژه شعرش، نوشته‌هاي گوناگون پديد آمده است، اما در گستره‌ي خيام پژوهي هنوز جاي بسياري از پژوهش‌هاي بايسته و مطالعات بنيادي خالي است. در نگاهي كلي به آثاري كه درايران درپيوند با خيام پديد آمده است، مي‌توان اين كارنامه را به پيش ازسال 1300خورشيدي وپس از آن تقسيم كرد: در بخش نخست، درمنابع و اسنادكهن، مطالب ضد و نقيض درباره‌ي خيام فراوان است و درشكل‌گيري و گسترش پژوهش‌هاي بخش دوم، ترجمه‌ي انگليسي ادواردفيتزجرالد از رباعيات خيام، جايگاه ويژه‌اي دارد؛ زيرا افزون بر اين‌كه اين ترجمه، توجه جهانيان را به خيام و ايران جلب كرد، بسياري از پژوهشگران ايراني را نيز برانگيخت تا با دقت و درنگ بيشتري به زندگي و شخصيت‌خيام بپردازند و البته ضد و نقيض‌هايي كه در اسناد ومنابع‌كهن وجود داشت و همچنين شيوه‌ي نگرش خيام پژوهان موجب شد رويكردهاي گوناگون درگستره‌ي خيام‌شناسي معاصر پديدآيد. نويسندگان اين مقاله در يك طرح پژوهشي گسترده، نزديك به سه سال به شناسايي، معرفي و بررسي تمامي آثاري پرداختند كه درسده‌ي چهاردهم (از سال 1300تا پايان سال1380خورشيدي) در پيوند با خيام در ايران پديد آمده، يا از زبان‌هاي ديگر به فارسي برگردانده شده است. آنچه در اين مقاله به آن پرداخته مي‌شود، بررسي‌كلي كارنامه‌ي خيام پژوهي درسده‌ي چهاردهم است كه با ارائه‌ي جدول‌ها و نمودارهاي زماني و موضوعي بازنموده شده است.
A big variety of woks have been appeared about Omar Khayyam, the Iranian scientist and poet, which study his prominent works and particularly his Ruba’iyat (quartets). Yet, there are lots of basic gaps in the process of this study. In a general view, we can divide the writings on Khayyam, historically into two periods: writings before the year 1300 (Iranian Year), and writings after the year 1300. There are lots of controversies among the literature on Khayyam before this period. Development of the literature on Khayyam after 1300 was mostly influenced by Fitz Gerald’s translation of Ruba’iyat from Farsi into English because it not only attracted the world’s attention to Khayyam and Iran, but also caused Iranian researchers to do their researches carefully and with more speculation. However, the controversies among the ancient literature, as well as diverse views among the researchers resulted in different approaches to the point in the field of modern studies of Khayyam. The authors of the present article, in the course of a research project which lasted nearly three years, studied all the original Iranian works appeared between 1300 and 1380 about Khayyam, as well as ones translated into Farsi from other languages. What here is presented is a general survey to the study of Khayyam during the current century. The article provides Time and Content tables and figures.