تاج المآثر و کشف ابیاتی فراموش شده از چند دیوان
محورهای موضوعی : پژوهشهای ادبیات کلاسیک ایران
طاهره خوشحال دستجردي
1
غلامحسين شريفي ولداني
2
مهدي فاموري
3
عليرضا شادآرام
4
کلید واژه: تاج المآثر, نظامي نيشابوري, متن پژوهی, مسعود سعد سلمان امیرمعزی مجیرالدین بیلقانی قطران تبریزی عمعق بخاری ابوالفرج رونی انوری عسجدی منوچهری فرخی عنصری سید حسن غزنوی,
چکیده مقاله :
کتاب تاريخي – ادبي "تاج المآثر" کهن‌ترين منبع تاريخ غوريان است که مؤلف آن، حسن نظامی نیشابوری خود در دستگاه حکومت غوريان هند مي‌زيسته است. تاج المآثر که در سال 602 هـ .ق به رشتة تحرير درآمده، علاوه بر اهميت تاريخي، از اهميت ادبي بسيار نيز برخوردار است. بهره‌گيري فراوان از صنايع ادبي و استشهاد بسيار به اشعار تازي و پارسي، از بارزترین ویژگی‌های این کتاب است؛ آنگونه که به گفته ملک الشعرای بهار هیچ یک از آثار متقدمان به اندازه تاج المآثر شاهد شعری از قدما ندارد. بدین ترتیب یکی از استفاده‌هایی که می‌توان از این کتاب برد، بازشناسی ابیات و اشعار مفقود و فوت شده از ديوان‌هاي شعرای سرشناس است. آنچه نويسندگان در این مقاله به اجمال بدان پرداخته، مقایسه‌ای میان ضبط ابیات شاعران شناخته شده در تاج المآثر و همان ابیات در دیوان‌های مصحَّح است. بدیهی است که این مقایسه در کشف و تصحیح اشعار شاعران مورد نظر بسیار مؤثر است.
The historical-literary book of Taj-al-Ma’aser is the oldest document on the history of the Qourians. It was written in 602 (A.H.) by Hasan Nezami Neishabouri, who lived at the time of the Qourians of India and, as one of their officials. In addition to its historical value, the book is of great literary importance. Using poetic figures, and frequent references to Arabic and Persian poems are among its features. According to Malek-al-sho’ara-ye Bahar, none of the ancient works has so many references to poems and poetry as Taj-al-Ma’aser has. Therefore, it can help to reconstruction of the verses lost in divans’ of famous poets. The authors here in the present article have made comparisons between the verses from the well-known poets recorded in Taj-al-Ma’aser and in their edited divans. No doubt that such a comparison is so helpful for the exploration and correction of the poems.