تحليل سفر اسكندر در دارابنامة طرسوسي بر اساس كهن‌الگوي «سفر قهرمان» جوزف كمپبل
محورهای موضوعی : پژوهشهای ادبیات کلاسیک ایران
رحمان ذبيحي
1
*
,
پروين پيكاني
2
1 - ادبیات
2 - دانشگاه ایلام
کلید واژه: داراب‌نامۀ طرسوسی کهن‌الگویِ سفرِ قهرمان جدايي تشرّف بازگشت,
چکیده مقاله :
تحلیل روایات کهن از رهگذر کهن الگوی «سفر قهرمان» که جوزف کمپبل ارائه کرده، از رویکردهای مهم نقد کهن الگویی است. یکی از روایاتِ مهم سفر اسکندر، روایت داراب نامۀ طرسوسی است. حوادث این سفر، با مدد از اجزای کهن الگوی «سفر قهرمان» کمپبل چون عزیمت، دعوت، امداد غیبی، تشرف، جادۀ آزمون، زن وسوسه گر، برکت نهایی، بازگشت، دست نجات و... قابل تحلیل است. مهم ترین مرحلۀ سفر قهرمان در بخش عزیمت، دعوت به سفر توسط ارسطاطاليس در نقش کهن الگوی پيرِ داناست. غلبه بر دارا به عنوان نگهبان آستان نخستین، رویارویی با بوران دخت در نقش زن وسوسه گر و سپس ازدواج با او و تبدیل وی به آنیمای مثبت در بخش جادۀ آزمون، جست وجوی آب حیات به عنوان برکت نهایی، دیدار با فرشتگان و رسیدن به مرحله ای پیامبرگونه، دیدن عجایب و غرایب و فرمانروایی بر جهان از مراحل مهم سفر قهرمان در روایت طرسوسی است. پژوهش حاضر بیانگر دیگرگشتِ حادثه ای تاریخی به چارچوب‌های اساطیری و حماسی است. با این چارچوب می توان به خوانشی جدید از این روایت دست یافت.
The analysis of old narratives is one of the significant approaches in archetypical criticism through the “The Journey of Hero” by Joseph Campbell. One of the significant narratives of Alexander journey is the narrative of Darab-name by Tarsusi. The events of this journey can be analyzed using the elements of archetype of the “The Journey of Hero” by Joseph Campbell like departure, invitation, mystic help, respect, the path of test, tempter woman, final blessing, return, the hand of salvation, and so on. The most important stage of The Journey of Hero in Departure section is the invitation to journey by Aristotelis in the role of archetype of Wise Old man. Dominating on “Dara” as the guard of First Threshold, facing with Buran-Doxt in the role of tempter woman and then marrying with her and converting her to Positive Anima in Section of The Path of Test, searching alkahest as the final blessing, visiting angels, and reaching a prophet-like stage, seeing strange and extravagant matters and dominion on world are all the important steps of the Journey of Hero in the narrative of Tarsusi. The study shows the evolution of a historical event in epic and mythological frameworks. One can arrive at a new reading of this narrative within these frameworks.