تحلیل ظرفیت های چندوزنی و شیوه‌های ایجاد آن در شعر فارسی
محورهای موضوعی : پژوهشهای ادبیات کلاسیک ایران
1 - ادبیات فارسی و زبانهای خارجی
کلید واژه:
چکیده مقاله :
چندوزنی آن است که شعری بیش از یک وزن داشته باشد. نویسنده، این موضوع را از خاموشی در کتاب‌های بلاغت و فرهنگ خارج ساخته، با نمونه هایی نشان داده است که این مسئله از آغازِ شعرِ فارسی تاکنون حضوری پررنگ دارد. تبدیلِ وزنِ مصراعی به وزنِ دیگر به هشت شیوه انجام می گیرد: اشباع و اشباع-زداییِ مصوتِ کوتاه و بلند، ابقا و حذفِ همزه، تشدید و تخفیفِ صامت، تسکین و متحرک ساختنِ صامت. 26 وزن در 22 شکل، چندوزنی پدید می آورد. پرکاربردترینِ آنها تبدیلِ دو وزنِ «فاعلاتن فاعلاتن فاعلن» و «مفتعلن مفتعلن فاعلن» به هم است. پرکاربردترین روشِ تبدیل نیز چهار روشِ «اشباع و اشباع‌زدایی مصوت» و «ابقا و حذفِ همزه» است. حاصل دیگر مقاله که برای نخستین بار مطرح شده، این است که آنچه در ادبیاتِ غرب بدان Asynartete گفته می‌شود، هرچند در کتاب های فارسی به عنوانِ چندوزنی شناخته نیست، در شعر فارسی از زمانِ وطواط تاکنون پیشینه دارد.
The "Asynartete" is literary device to read a poem in several meter. The author of this article tracks this issue in rhetorics and shows that it has been used frequently in Persian poetry since early Persian poetry up to now. Converting a hemistich’s meter is done in eight ways: Short and long vowel saturation and desaturation, retention and elimination of Hamzeh, intensification and reduction of consonant, making vowel and no vowel of consonant. In persian poems 26 meters create asynartete in 22 states. The most commonly used is converting the meter of “Fa’elaton Fa’elaton Fa’elon” to “Mofta’elon Mofta’elon Fa’elon” and vice versa. The most commonly used methods of conversion are the four methods of "vowel saturation/ desaturation" and "retention/ elimination of Hamzeh". Another finding of this essay, is that although asynartete is not named in Persian books on rhetorics, it has been used in Persian poetry since Rashid-al-din.