فهرست مقالات
-
دسترسی آزاد مقاله
1 - بررسي و نقد اصول فرهنگ نویسی در فرهنگ آنندراج
ابوالقاسم رادفر سیده نرگس رضاییآنندراج از جمله فرهنگ‌هاي لغتي است كه در شبه قاره نوشته شده است. در این مقاله به نقد و بررسی فرهنگ آنندراج پرداخته مي‌شود. هدف از این کار تحلیل، بررسي و نقد ساختار فرهنگ آنندراج بر اساس اصول فرهنگ نویسی است. بنابراین، ضمن توصیف ساختار اين فرهنگ در بخش‌هاي مدخل، تلفظ، مع چکیده کاملآنندراج از جمله فرهنگ‌هاي لغتي است كه در شبه قاره نوشته شده است. در این مقاله به نقد و بررسی فرهنگ آنندراج پرداخته مي‌شود. هدف از این کار تحلیل، بررسي و نقد ساختار فرهنگ آنندراج بر اساس اصول فرهنگ نویسی است. بنابراین، ضمن توصیف ساختار اين فرهنگ در بخش‌هاي مدخل، تلفظ، معانی، مباحث ریشه‌شناختي، نكات دستوري، شواهد واژه‌ها و منابع مؤلف، معايب این فرهنگ در بخش‌هاي مذكور بيان شده است. برای بررسی و تحلیل آماری چهارصد مدخل از حروف متفاوت «ب،س،ک،م» انتخاب شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
2 - بررسى سبك نثر شاعرانه در عبهرالعاشقين
سعید بزرگ بیگدلیروزبهان بقلى شيرازى از پرآوازهترين عارفان قرن ششم است. يكى از مهم‌ترين آثار فارسى او عبهرالعاشقين است كه جدا از اهميتى كه در شناخت عرفان عاشقانه دارد، از نظر نثر برجسته و شاعرانهاش نيز در خور توجه و تأمل است. اين مقاله سبك نثر شاعرانه عبهرالعاشقين را از سه منظر موسيقي چکیده کاملروزبهان بقلى شيرازى از پرآوازهترين عارفان قرن ششم است. يكى از مهم‌ترين آثار فارسى او عبهرالعاشقين است كه جدا از اهميتى كه در شناخت عرفان عاشقانه دارد، از نظر نثر برجسته و شاعرانهاش نيز در خور توجه و تأمل است. اين مقاله سبك نثر شاعرانه عبهرالعاشقين را از سه منظر موسيقي و نظم در بيان، زبان اسلوب بيان و تخيل ـ كه مهم‌ترين عناصر شاعرانگي كلام محسوب مي‌شوند ـ بررسي كرده و نمونه‌هايي از كلام شاعرانه روزبهان را در معرض ديد و داوري مخاطبان قرار داده است. بر اساس يافته‌هاي اين پژوهش جلوههاى گوناگون موسيقى كلام، صور خيال، عاطفهاى عميق كه بازتاب تجربههاى عرفانى نويسنده است، زبان برجسته و خاص و ابهام برخاسته از آن، از جمله عناصرى هستند كه از نثر عبهرالعاشقين آشنايى‌زدايى كرده و آن را به نثري شاعرانه مبدّل ساخته كه در ميان تمامى آثار منثور عرفانى فارسى متمايز و برجسته است. روزبهان با استفاده از اين عناصر ظرفيتهاى عادى زبان معيار را براى ثبت يا بيان بخشى از تجربههاى روحانىاش كه عمدتاً منطق گريز و بيان‌ناپذيرند افزايش داده است. از سوى ديگر به نظر مىرسد ذهن و جان زيباپسند روزبهان در اين آثار در پى شهود و ادراك زيبايى بر پهنه نثر فارسى نيز بوده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
3 - تحليل عناصر داستاني در قصّه‌هاي مقالات شمس تبريزي
احمد رضی مهديه فيضيكي از راه‌هاي شناخت و بررسي ابعاد هنري آثار ادبي پيشينيان، وارد شدن به دنياي حكايت‌ها و قصّه‌هاي به كار رفته در آنهاست. كتاب تعليمي ـ عرفاني مقالات شمس تبريزي از آثاري است كه در آن آموزه‌هاي عرفاني و اخلاقي با كمك گرفتن از حكايات و قصّه‌ها بيان و تشريح شده است. در اين چکیده کامليكي از راه‌هاي شناخت و بررسي ابعاد هنري آثار ادبي پيشينيان، وارد شدن به دنياي حكايت‌ها و قصّه‌هاي به كار رفته در آنهاست. كتاب تعليمي ـ عرفاني مقالات شمس تبريزي از آثاري است كه در آن آموزه‌هاي عرفاني و اخلاقي با كمك گرفتن از حكايات و قصّه‌ها بيان و تشريح شده است. در اين مقاله كه فشرده‌اي از دستاوردهاي يك پژوهش است با استفاده از روش توصيفي ـ تحليلي، قواعد حاكم بر قصّه‌ها و حكاياتي كه در مقالات شمس آمده است، بررسي و توضيح داده مي‌شود كه شمس تبريزي ـ آگاهانه يا ناخودآگاه ـ تا چه حد به عناصر داستاني كه در ادبيات داستاني معاصر مطرح مي‌شود، پايبند بوده است. از اين‌رو، مهم‌ترين عناصر داستاني مانند روايت، زاويه ديد، گفت و گو، شخصيّت، لحن، درونمايه و صحنه در بررسي حكايات شمس تبريزي طرح و به مباحث مرتبط با آنها در تحليل قصّه‌ها توجه مي‌شود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
4 - تحلیل گفتمانی شعر «پیغام ماهی‌ها» از سهراب سپهری
سهیلا فرهنگیسخن کاوی یا تحلیل گفتمان نوعی مطالعۀ میان رشته‌ای است که به تجزیه و تحلیل کلام می‌پردازد. در این مقاله شعر «پیغام ماهی‌ها»ی سپهری با این شیوه بررسی شده است تا نشان داده شود تحلیل گفتمان می‌تواند منجر به خوانش عمیق آثار ادبی شود. برای رسیدن به این هدف با بررسی دقیق بسامد چکیده کاملسخن کاوی یا تحلیل گفتمان نوعی مطالعۀ میان رشته‌ای است که به تجزیه و تحلیل کلام می‌پردازد. در این مقاله شعر «پیغام ماهی‌ها»ی سپهری با این شیوه بررسی شده است تا نشان داده شود تحلیل گفتمان می‌تواند منجر به خوانش عمیق آثار ادبی شود. برای رسیدن به این هدف با بررسی دقیق بسامدی واژگان و رسم جدول‌هایی به توصیف و تفسیر ساخت متنی، اندیشگانی و بینافردی این شعر پرداخته شده است. نتیجۀ بررسی‌ها نشان مي‌دهد که این شعر دارای فضایی پویا و متحرّک است و ساختار روایی آن از مهم‌ترین عوامل انسجام آن به شمار می‌رود. واژگان به کار رفته نیز گویای علاقۀ شاعر به طبیعت است. فرایندهای فعلی شعر نيز که فاقد مشارکت انسانی‌اند، نشانی از تنهایی شاعر است و ساخت وجهی شعر سپهری، از اعتقاد عمیق او به سخنانش و قطعیّت کلام او حكايت مي‌كند این گونه سخن گفتن بر میزان اثرگذاری کلام می‌افزاید. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
5 - حكمراني آرماني ايرانيان در اندرزنامه‌هاي جاويدان خرد
رحمان مشتاقمهراندرزنامهها و وصيّت‌نامه‌هاي پهلوي منسوب به پادشاهان و خردمندان و حكيمان ايران قبل از اسلام، علاوه بر پندها و حكمتهاي عامّ، حاوي نكات مهمّ و جالبي دربارة آداب حكمراني و كشورداري و حقوق و روابط متقابل شاه و مردم است كه در گذشته به طور شفاهي رايج بوده، بيشتر در اوايل دور چکیده کاملاندرزنامهها و وصيّت‌نامه‌هاي پهلوي منسوب به پادشاهان و خردمندان و حكيمان ايران قبل از اسلام، علاوه بر پندها و حكمتهاي عامّ، حاوي نكات مهمّ و جالبي دربارة آداب حكمراني و كشورداري و حقوق و روابط متقابل شاه و مردم است كه در گذشته به طور شفاهي رايج بوده، بيشتر در اوايل دورة اسلامي به كتابت درآمده و به فاصلة كوتاهي به عربي ترجمه شده‌اند. اغلب ترجمه‌هاي فارسي آن بر مبناي ترجمه‌هاي عربي پديد آمده است. از مهمّ‌ترين اندرزنامه‌هاي پهلوي جاويدان خرد است كه متن پهلوي آن از بين رفته، ولي متن عربي آن به همّت «ابوعلي احمدبن محمّد مسكويه» باقي مانده و بارها به فارسي ترجمه شده و تأثير گسترده‌اي در ادبيّات تعليمي فارسي گذاشته است. نكتة مهم دربارة اندرزنامه‌ها اين است كه محتواي آنها بيش از آنكه متضمّن آرا و ديدگاههاي دقيق پادشاهان و حكماي قبل از اسلام باشد، حاوي منويّات خرد جمعي ايرانيان زرتشتي و مسلمان، راجع به حكومت آرماني است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
6 - مباني و ساختار رئاليسم در ادبيات داستاني
علی شیخ مهدی محمود طاووسیرئاليسم، در مفهوم عامّ به معني علاقه و تمايلي بنيادين به عين موضوع خارج از ذهن است و از ديرباز فكر بشر را به خود مشغول داشته است. ارسطو در هنر شاعري، آثار هنري را محاكات از طبيعت دانسته است و پس از او همواره اين انديشه با فراز و فرودهايي تداوم يافت، تا آنكه در سدة نوزده چکیده کاملرئاليسم، در مفهوم عامّ به معني علاقه و تمايلي بنيادين به عين موضوع خارج از ذهن است و از ديرباز فكر بشر را به خود مشغول داشته است. ارسطو در هنر شاعري، آثار هنري را محاكات از طبيعت دانسته است و پس از او همواره اين انديشه با فراز و فرودهايي تداوم يافت، تا آنكه در سدة نوزدهم، نخست در فرانسه و سپس در ديگر كشورها مكتب و جنبشي پديد آمد كه در پي تثبيت اصول و مباني رئاليسم بود. نويسنده رئاليست در قلمرو ادبيات داستاني همواره با ترفندهاي روان‌شناختي مجاب كننده اي، انگيزه هاي دروني و بيروني كنش شخصيت‌هاي داستان را در عرصه زندگي فردي و اجتماعي به تصوير مي كشد. در اين پژوهش پس از توضيح و تبيين رئاليسم، چه در مفهوم عامّ آن، و چه به مثابه مكتبي معروف در سدة نوزدهم، مباني و ساختار رئاليسم و انواع مهمّ آن در ادبيات داستاني نقد و بررسي شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
7 - معرفي و نقد تذكره خيرالبيان
طاهره خوشحال سيد مرتضي هاشمي عبدالعلي اويسيآثاري كه در ادبيات فارسي از آنها با عنوان تذكرة الشعرا و يا به اختصار تذكره ياد مي‌شود، از مهم‌ترين منابع در شناخت احوال و آثار شاعران زبان فارسي و اوضاع فرهنگي و اجتماعي است. مؤلّفان اين گونه آثار، علاوه بر پرداختن به شرح حال شاعران، منتخباتي نيز از اشعار آنان فراهم آ چکیده کاملآثاري كه در ادبيات فارسي از آنها با عنوان تذكرة الشعرا و يا به اختصار تذكره ياد مي‌شود، از مهم‌ترين منابع در شناخت احوال و آثار شاعران زبان فارسي و اوضاع فرهنگي و اجتماعي است. مؤلّفان اين گونه آثار، علاوه بر پرداختن به شرح حال شاعران، منتخباتي نيز از اشعار آنان فراهم آورده و از اين جهت در حفظ آثار ادبي ادوار مختلف سهم عمده‌اي برعهده داشته‌اند. تذكرة خيرالبيان تأليف ملك شاه حسين بن‌غياث‌الدّين محمّد بهاري سيستاني يكي از اين آثار است. اين تذكره با همة اهميّتي كه براي تحقيق در زبان و ادب فارسي داشته تاكنون به طبع نرسيده است. خيرالبيان تذكره‌اي عمومي مشتمل بر ديباچه، مقدمه، دوفصل، يك خاتمه و يك ختم خاتمه است. در اين مقاله ضمن معرفي بخش‌هاي مختلف اين اثر، در باب ويژگي‌هاي زباني، سبكي و محتوايي آن سخن گفته‌ايم. پرونده مقاله