فهرست مقالات
-
دسترسی آزاد مقاله
1 - جست و جوي هفت وادي عشق عطار در بناي خانه‌هاي خدا
ايمان زكريايي كرمانيتصوف و عرفان از مهم‌ترين جريانان‌هاي فکری و معنوی اثرگذار بر هنر ايران بوده است. در طريق صوفيه جهت رسيدن به کمال مطلوب، مراتب و مقاماتی وجود دارد که هر يک از عرفا با توجه به مقام معنوی و ميزان دريافت خود از طريقت آنها را برشمرده و نامگذاری کرده‌اند. تصوف از طريق آيين فت چکیده کاملتصوف و عرفان از مهم‌ترين جريانان‌هاي فکری و معنوی اثرگذار بر هنر ايران بوده است. در طريق صوفيه جهت رسيدن به کمال مطلوب، مراتب و مقاماتی وجود دارد که هر يک از عرفا با توجه به مقام معنوی و ميزان دريافت خود از طريقت آنها را برشمرده و نامگذاری کرده‌اند. تصوف از طريق آيين فتوت و جوانمردی به هنر‌ها و صنايع راه پيدا کرده و از اين طريق نفوذ خود را در معماری و به خصوص معماری مساجد نمايان ساخت. يکی از جلوه‌های ظهور عرفان در معماری مسجد وجود مراتب عرفان در آن است که با مدد از خصوصيت تأويل‌پذيری معماری می‌توان هفت شهر عشق عطار را (طلب، عشق، معرفت، استغنا، توحيد، حيرت، فقر) با هفت ساختار مسجد (جلوخان، سردر، هشتی، دالان، صحن، گنبدخانه، محراب) که به نوعی حرکت نمازگزار را تا رسيدن به محراب به نمايش می‌گذارد تطبيق داد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
2 - رویکردهای عمده ادبیات داستانی جنگ (1384- 1359)
نوع نگاه به جنگ و نیز درونمایه‌ها، شخصیت‌های اصلی و ... چهار رويكرد؛ يعني رويكرد ارزش محور، جامعه محور، انتقاد محور و انسان محور را در حوزه ادبیات داستانی جنگ پدید آورده است. در رویکرد ارزش محور ستایش از پايداري، مقاومت و دفاع از میهن و اثر مثبت فرهنگي و اعتقادي دفا چکیده کاملنوع نگاه به جنگ و نیز درونمایه‌ها، شخصیت‌های اصلی و ... چهار رويكرد؛ يعني رويكرد ارزش محور، جامعه محور، انتقاد محور و انسان محور را در حوزه ادبیات داستانی جنگ پدید آورده است. در رویکرد ارزش محور ستایش از پايداري، مقاومت و دفاع از میهن و اثر مثبت فرهنگي و اعتقادي دفاع در مركز توجه داستان‌نويسان بوده است. هدف نويسندگان این آثار تهییج و تقویت روح سلحشوری و ارتقاء روحيه استقلال‌خواهي، انجام دادن رسالت عقیدتی و دفاع از ارزش‌های انقلابی و اسلامی است. در رویکرد جامعه محور به بازتاب مصائب جنگ و جنبه‌هاي منفي و تأثیر تخريب‌هاي آن بر زندگی مردم و جامعه پرداخته شده است. مسائل جانبی و اجتماعی جنگ و تصویر ویرانگرانه آن در این رويكرد بارزتر است و در آن اثر جنگ بر آن دسته از مردمان شهرها و روستاهایی که بنیاد خانواده و روابط اجتماعی‌شان دگرگون شده بررسی می‌شود. در رویکرد انتقاد محور نويسندگان به رد یا تشکیک در جنگ و انتقاد از آن مي‌پردازند. نوع نگاه نویسندگان این رويكرد به جنگ بدبینانه است و اغلب به جنگ شهرها نظر دارند. در رویکرد انسان محور نيز توجه به ارزش‌هاي والاي انساني مطرح است و به انسان در جنگ و انسان برآمده از آن پرداخته مي‌شود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
3 - هنر شروع داستان در حكايات سعدي و داستان‌هاي كوتاه غرب
مسعود نوروزیان شادمان شکروی افسانه صحتيداستان کوتاه، از نظر فشرده‌سازی و حذف و گزینش، روند تکاملی را طی کرده است که برخي مراحل و نشانه‌هاي آن، در آثار ناب کلاسیک ادبیات فارسی و شاید برجسته‌تر از همه، گلستان سعدی، ديده مي‌شود. هنر آغاز یا به عبارتی انتخاب نقطه آغاز پیش از آنکه در آثار نویسندگان بزرگ امروز تجل چکیده کاملداستان کوتاه، از نظر فشرده‌سازی و حذف و گزینش، روند تکاملی را طی کرده است که برخي مراحل و نشانه‌هاي آن، در آثار ناب کلاسیک ادبیات فارسی و شاید برجسته‌تر از همه، گلستان سعدی، ديده مي‌شود. هنر آغاز یا به عبارتی انتخاب نقطه آغاز پیش از آنکه در آثار نویسندگان بزرگ امروز تجلی يابد، در حکایات گلستان ديده مي‌شود. جایی که انتخاب نقطه شروع مناسب، سبب شده است تا منحنی‌های ادراکی و احساسی در کوتاه‌ترین زمان ممکن بر هم منطبق شده، برداشت ذهنی و حظ حسی به صورت تلفیق شده در سیستم عصبی خواننده پدید آید. در این پژوهش، با نگرشي کالبد‌شکافانه، نوع آغازهای سعدی با آغازهای نویسندگان برجسته داستان کوتاه جهان مقایسه شده است. در این مقایسه چند عامل اساسی ملاک قرار گرفته؛ از جمله استفاده از هنر حذف و گزینش در آغازها، حذف زمانی، القای باورپذیری از طریق مستندسازی، هنر چینش واژه‌ها، و نوع به کارگیری ریتم براي تعمیق باورپذیری حکایات. نتیجه بررسی نشان داده است که دامنه نبوغ سعدی، به طور غریزی این عناصر را پیش از آنکه ادبیات غرب از طریق اکتسابی در نگارش داستان‌های کوتاه و به ویژه داستان‌های کوتاه موسوم به مینی‌مال، به کار گیرد، در حکایات خود، پوشش داده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
4 - بناهاي اساطيري و راز جاودانگي در اسطوره‌هاي ملي و مذهبي
هيبت‌الله اكبري گندمانيانسان، از آغاز پيدايش براي درك و رسيدن به جاودانگي، به تلاش‌هاي بسياري دست زده است. او بدين منظور نمونه‌هاي جاودانه گوناگوني تصور كرده و ساخته است. يكي از آشكارترين اين نمونه‌ها، تصور بناهاي جاودانه است. در اساطير ايران، سخن از بناهايي است كه به منظور گريز از مرگ و رسي چکیده کاملانسان، از آغاز پيدايش براي درك و رسيدن به جاودانگي، به تلاش‌هاي بسياري دست زده است. او بدين منظور نمونه‌هاي جاودانه گوناگوني تصور كرده و ساخته است. يكي از آشكارترين اين نمونه‌ها، تصور بناهاي جاودانه است. در اساطير ايران، سخن از بناهايي است كه به منظور گريز از مرگ و رسيدن به جاودانگي، ساخته يا تصور شده‌اند. اين بناها، با ويژگي‌‌‌هايي ماورايي و با ديوارهايي از جنس سنگ‌هاي مقدس يا فلزند. بسياري از اين بناها، از نظام‌هاي مشتركي پيروي مي‌كنند. با گذر از تفاوت‌هاي ظاهري و راه يافتن به لايه‌هاي پنهان اين تصورات، مي‌توان پي برد كه تصور چنين بناهايي، نوعي «فرم» يا «شكل» بخشيدن به معناي جاودانگي است. در اين مقاله با كنار هم قرار دادن و بررسي ويژگي‌هاي مشترك و اجزاي چنين بناهايي كوشيده‌ايم اصلي ثابت و سرچشمه‌اي واحد، ميان عناصر متغير آنها نشان دهيم. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
5 - درآمدی به شعرشناسی نقش‌گرا (رویکردی زبان شناختی)
علیرضا خان‌جان زهرا میرزامقاله حاضر با تأکید بر ضرورت تغییر مبنای منطقی تعریف ماهیّت شعر از منطق دو ارزشی ارسطویی به منطق نسبی‌گرای فازی، ابتدا سه جریان فکری متمایز در حوزۀ شعرشناسی را مرور مي‌كند. آن گاه با پذیرش دیدگاهی که ادبیّات و به طور مشخّص شعر را تافتۀ جدا بافته‌ای از دیگر کنش‌های ارتبا چکیده کاملمقاله حاضر با تأکید بر ضرورت تغییر مبنای منطقی تعریف ماهیّت شعر از منطق دو ارزشی ارسطویی به منطق نسبی‌گرای فازی، ابتدا سه جریان فکری متمایز در حوزۀ شعرشناسی را مرور مي‌كند. آن گاه با پذیرش دیدگاهی که ادبیّات و به طور مشخّص شعر را تافتۀ جدا بافته‌ای از دیگر کنش‌های ارتباطی نمی‌داند و تحلیل زبان شعر را در چارچوب یک نظریّۀ عامّ زبانی امکان‌پذیر مي‌داند، تلاش مي‌كند تا بر مبنای نظریّۀ سیستمی ـ نقش‌گرای هلیدی (1985، 1994) و ملاحظۀ الگوی پیشنهادی مهاجر و نبوی (1376) تحلیلی نقش‌گرا از گفتمان شعری و پارامترهای زبانی و فرازبانی مؤثّر در تحقّق ارتباط شعری به دست دهد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
6 - مقايسه شخصيت رستم و ارجن در شاهنامه و مهابهارات
حسينعلي قبادي عليرضا صدیقیمهابهارات اثر حماسي هندوان روايتگر جنگ پاندوان و كوروها بر سرحكومت منطقه‌اي به نام هستناپور است. در اين جنگ كه هيجده روز به طول مي‌انجامد پاندوان برپسرعموهاي خود پيروز مي‌شوند. ارجن در ميان باقي قهرمانان اين كتاب از نظرگاه‌هاي متفاوت شبيه رستم، جهان پهلوان شاهنامه است. چکیده کاملمهابهارات اثر حماسي هندوان روايتگر جنگ پاندوان و كوروها بر سرحكومت منطقه‌اي به نام هستناپور است. در اين جنگ كه هيجده روز به طول مي‌انجامد پاندوان برپسرعموهاي خود پيروز مي‌شوند. ارجن در ميان باقي قهرمانان اين كتاب از نظرگاه‌هاي متفاوت شبيه رستم، جهان پهلوان شاهنامه است. اين مقاله به مقايسه دو قهرمان از دو فرهنگ حماسي پرداخته است؛ ارتباط با خدايان، ازدواج در شهري بيگانه، جنگ با حاصل اين ازدواج كه پسري است، آگاهي از وجود دارويي زندگي‌بخش، رفتن به سفرهاي خطرناك هفتگانه، كشتن برادر از جمله موارد مشترك ميان اين دو قهرمان است. اين مقاله بر آن است كه سرايندگان مهابهارات در پرداخت شخصيت ارجن احتمالاً متأثر از داستان‌هاي حماسي ايران درباره رستم بوده‌اند؛ داستان‌هايي كه به زعم بسياري از پژوهشگران منشأ سكايي داشتند ارتباطات فرهنگي ميان ايران و هند، مهاجرت بسياري از اقوام و نژاد‌ها از جمله سكاها به هند و بردن آيين‌ها، باورها، اساطير، داستان‌هاي حماسي بدان سامان از دلايل اثرپذيري هندوان از داستان‌هاي حماسي ايران مي‌تواند باشد كه در اين مقاله ضمن اشاره به آنها، مشابهت‌هاي ميان دو شخصيت نيز نشان داده خواهد شد. پيش از اين نيز دارمستتر در مقاله‌اي تاثيرپذيري حماسه هندوان را از داستان كيخسرو نشان داده بود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
7 - داستان‌گوييِ نمايشي در ايران
علی شیخ مهدی محمود طاووسی محمدرضا خاکی حبیب‌الله لزگیهر چند داستان‌گوييِ نمايشي در سرزمين‌ها و زمان‌هاي مختلف همواره وجود داشته، در ايران روال رو به رشدي نداشته است. پيش از اسلام، گوسان‌هاي پارتي و خنياگران ساساني، هنگام داستان‌گويي از موسيقي، رقص و آواز و احتمالاً همراهي چند بازيگر بهره مي‌گرفتند. این نوع داستان گویی در چکیده کاملهر چند داستان‌گوييِ نمايشي در سرزمين‌ها و زمان‌هاي مختلف همواره وجود داشته، در ايران روال رو به رشدي نداشته است. پيش از اسلام، گوسان‌هاي پارتي و خنياگران ساساني، هنگام داستان‌گويي از موسيقي، رقص و آواز و احتمالاً همراهي چند بازيگر بهره مي‌گرفتند. این نوع داستان گویی در جریان تغییر مذهب ایرانیان از آیین زردشت به اسلام، جوهره خود را حفظ کرد؛ اما برخي ویژگی‌های خود را از دست داد و بر بازیگری داستان گو اتکا پیدا کرد. در دورة اسلامي به سبب محدوديت‌هايي كه در پی تفسير آموزه‌هاي ديني برای هنرهای تجسمی و نمایشی به وجود آمد، داستان‌گوييِ نمايشي به روايتي محدود شد كه غالباً يك نفره انجام مي‌گرفت و آن را «نقالي» مي‌خواندند. همین محدودیت موجب تقویت بازیگری شد و بر تعزیه تأثیر گذاشت. با عزاداري گسترده و نمايش‌گرایانه‌اي كه در دوره صفوی آغاز شد و در قرون بعد به نمايش مصائب (تعزيه / شبيه‌خواني) منجر گشت، زمينة اجتماعي مساعدي براي نمايش دادن و تجسم بخشيدن داستان‌هاي حماسي و مذهبي فراهم آمد و ميراث داستان‌گويي نمايشي نقالان، اين تحول را به کمال رسانيد. پرونده مقاله