فهرست مقالات
-
دسترسی آزاد مقاله
1 - بررسی کتاب‌های درسی سال تحصيلی 88 – 1387 دورۀ ابتدايی از نظر ميزان هماهنگی در جدایی یا اتّصال پایه واژه‌های فعلی و غیرفعلی در کلمات مرکّب
سید حمید هاشمیدر اين کار پژوهشی تمام کتاب‌های درسی سال تحصيلی 88 – 1387 دورۀ ابتدايی کلمه به کلمه بررسی شده است. در اين بررسی، شيوۀ نگارش کلمات مرکّب با توجّه به نحوۀ جدايی یا اتّصال پایه واژه ها به یکدیگر مورد توجّه ويژه بوده و ميزان هماهنگ بودن کتاب‌های مختلف سال‌های مختلف مورد مقا چکیده کاملدر اين کار پژوهشی تمام کتاب‌های درسی سال تحصيلی 88 – 1387 دورۀ ابتدايی کلمه به کلمه بررسی شده است. در اين بررسی، شيوۀ نگارش کلمات مرکّب با توجّه به نحوۀ جدايی یا اتّصال پایه واژه ها به یکدیگر مورد توجّه ويژه بوده و ميزان هماهنگ بودن کتاب‌های مختلف سال‌های مختلف مورد مقايسه قرار گرفته است. گردآوری داده ها از طريق بررسی تک تک کلمات کتاب‌های مذکور صورت پذیرفته است. با توجه به نوع تحقيق، نحوۀ گردآوری داده ها و تجزيّه و تحليل آنها، روش انجام کار توصيفی است. جامعۀ آماری اين پژوهش کليۀ کتاب‌های درسی سال تحصيلی 88 – 1387 دورۀ ابتدايی است و با توجّه به اينکه تمام کلمات کتاب‌ها مورد بررسی قرار گرفته، حجم نمونه نيز تمام کتاب‌های فوق بوده و نمونه گيری انجام نشده است. تجزيّه وتحليل داده‌ها از طريق مشخص کردن فراوانی و ناهماهنگی‌های مربوط به اتّصال يا جدايی تکواژهای مختلف صورت پذيرفته است. نتایج تحقیق نشان می دهد که در تعدادی از کتاب‌های درسی و همچنین در بین آنها در مقایسه با یکدیگر ناهماهنگی‌هایی از نظر نحوۀ اتّصال پایه واژه ها در کلمات مرکّب وجود دارد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
2 - مقايسه کارنامة اردشير بابکان و افسانه‌هاي کتاب منتسب به بارسوما بر اساس گزارش موسي خورني
محمدرضا امينياطلاعات بسيار مهمي دربارة وجود کتابي به زبان يوناني در تاريخ و افسانه‌هاي ايراني که بخشي از آن شبيه کارنامه اردشير بابکان به نظر می‌رسد، در نوشته‌ها‌ي نخستين مورخ ارمني قرن پنجم ميلادي، موسي خُورِني، ثبت شده است. در گزارش کوتاهِ اين مورخ، بخشي از اين افسانه‌ها دربارة ار چکیده کاملاطلاعات بسيار مهمي دربارة وجود کتابي به زبان يوناني در تاريخ و افسانه‌هاي ايراني که بخشي از آن شبيه کارنامه اردشير بابکان به نظر می‌رسد، در نوشته‌ها‌ي نخستين مورخ ارمني قرن پنجم ميلادي، موسي خُورِني، ثبت شده است. در گزارش کوتاهِ اين مورخ، بخشي از اين افسانه‌ها دربارة اردشير و بخش ديگري از آنها به شخصيت‌هاي اساطيري و تاريخي ديگر مربوط مي‌شوند، اما غالب محققان و از جمله تئودور نولدکه، به اشتباه، همة اين افسانه‌ها را یک‌جا مربوط به اردشير پنداشته‌اند. اين امر به استنتاج نادرست در ديگر زمينه‌ها به‌ويژه دربارة افسانه پرورش کوروش انجاميده است. از سوي ديگر اساساً این گزارش خورني دربارة کتاب مذکور که حاوي نام نويسنده و نيز مترجم ايراني آن هم هست، سخت مورد بي‌توجهي قرار گرفته است. در مقالة حاضر دلايل رد اين اشتباهِ رايج، بيان شده و علاوه بر آن کوشش شده تا به ويژه بر اساس پژوهش‌هاي جديد محققان ارمني و با تکيه بر اصول زبانشناسي، به تجزيه و تحليل گزارش خورني و مقايسه آن با متن کارنامه پرداخته شود. از نام‌هاي نويسنده و مترجم کتاب که تاکنون ناشناخته مانده و فقط با ضبط‌هاي آشفته و مغشوش در معدودي از کتاب‌ها آمده، نیز صورت‌بندي صحيح‌تري ارائه گردیده است. برای اطمینان بیشتر افسانه‌هايي که خورني به آنها اشاره کرده با متن کارنامه، ترجمه‌هاي ارمني و فرانسه و نيز با روايت شاهنامه مقابله شده است. نتايج به‌دست آمده مي‌تواند براي پژوهش درباره کارنامه اردشير بابکان، اساطير و ادبيات ايران باستان و مخصوصاً منابع از ميان رفته‌اي همچون خداينامه و تاريخ روابط ادبي ايران و غرب در دورة باستان و ارزیابی شیوه تاریخ‌نویسی موسی خورنی راهگشا باشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
3 - خيال و جايگاه آن در چهره‌نگاری نقاشي ايراني
جواد عليمحمدي اردكاني مصطفی گودرزی محسن مراثیمقاله حاضر در نظر دارد تا به بررسي جايگاه و اهميت خيال و همچنين تأثير آن بر چهره‌نگاری در نقاشي ايراني بپردازد. در اين مقاله سعي بر آن است تا با بهره‌گيري از تفكر و نگرش عرفاني ايراني و استفاده از آثار منظوم ادبيات پارسي و تطبيق آن با عناصر مورد اشاره در نقاشي ايراني، ت چکیده کاملمقاله حاضر در نظر دارد تا به بررسي جايگاه و اهميت خيال و همچنين تأثير آن بر چهره‌نگاری در نقاشي ايراني بپردازد. در اين مقاله سعي بر آن است تا با بهره‌گيري از تفكر و نگرش عرفاني ايراني و استفاده از آثار منظوم ادبيات پارسي و تطبيق آن با عناصر مورد اشاره در نقاشي ايراني، تحليلي بينامتني ارائه گردد. در هر بخش نیز مستندات تصويري از مكاتب مختلف نقاشي ايراني ارائه شده است تا به روشن شدن اين امر كه هنر تصويرگری ايران همواره و در طول تاريخ خود بهره مند از عنصر خيال بوده و با توسل به‌اين تفكر خالق جهاني مثالي شده است، كمك نمايد. بدین منظور در بخش نخست به خیال و جایگاه آن در نقاشی ایرانی پرداخته شده و در بخش‌های دیگر مقاله عناصر خیالی و مثالی ادبیات با چهره‌نگاری نقاشی ایرانی تطبیق یافته است. نتیجه حاصل از تحقیق آنکه، نقاشی ایرانی با بهره‌گیری از نمادها و نشانه‌های نهادینه شده در ادبیات منظوم که برآمده از نگرش خیال محور شاعران بوده به خلق انسان آرمانی و مثالی خود پرداخته، چنانکه این مشخصه را تا نقاشی نیمه نخست قاجار در سده سیزدهم هجری قمری به وضوح می‌توان شاهد بود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
4 - نقش و درفش: جستاری در روابط زیرساختی پهلوان، رنگ و نگاره در داستان رستم و سهراب
محمدکاظم یوسف‌پور نسرین کریمپورزيرساخت هر اثر ادبي يا هنري را مجموعۀ روابط معنايي پنهان و چندسويه ميان عناصر مختلف سازندۀ آن تشكيل مي‌دهد. اين روابط در سطح اثر بُعدِ زيبايي‌شناختي آن را مي‌آفرينند، اما مفاهيم بنيادي و معاني نمادين اثر را بايد در سلسله‌روابط پيچيدۀ دروني آن جست‌وجو كرد. شاهنامه از آ چکیده کاملزيرساخت هر اثر ادبي يا هنري را مجموعۀ روابط معنايي پنهان و چندسويه ميان عناصر مختلف سازندۀ آن تشكيل مي‌دهد. اين روابط در سطح اثر بُعدِ زيبايي‌شناختي آن را مي‌آفرينند، اما مفاهيم بنيادي و معاني نمادين اثر را بايد در سلسله‌روابط پيچيدۀ دروني آن جست‌وجو كرد. شاهنامه از آن جمله آثار ادبی است كه ژرفاي غني و عميق و روابط زير‌ساختي پيچيده و وسيعي دارد. تنوع و تعدد عناصر سازندۀ اين اثر آن را از زواياي گوناگون مستعد پژوهش و تحلیل مي‌كند. اين مقاله سعي دارد تا از ميان عناصر مختلف به كار رفته در ساخت شاهنامه دو عنصر رنگ سراپرده و نگارۀ درفش را در بخشي از داستان رستم و سهراب بكاود تا با آشكار ساختن روابط پنهان ميان اين دو عنصر پركاربرد شاهنامه، گوشه‌اي از دنياي رنگين و رازآلود اين اثر را بازشناساند و نشان دهد كه چه ميزان از مفاهيم گوناگون و معاني گستردۀ آن تنها از طريق اين دو عنصر منتقل شده‌اند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
5 - رنج تنهایی در مثنوی معنوی
بخشعلی قنبریمولوی (604-672 ق) عارف و شاعر بی‌نظیر ادبیات عرفانی فارسی که معرفت، تجربه و آفرینندگی را یک جا جمع کرده است و در عصر خود و پس از مرگش جدی گرفته شده آثاری به یادگار گذاشت که گرد کهنگی به خود ندیده‌اند و همچنان محل رجوع و بحث و تأمل‌اند. این دفتر حیات بخش مشحون از تعالیم چکیده کاملمولوی (604-672 ق) عارف و شاعر بی‌نظیر ادبیات عرفانی فارسی که معرفت، تجربه و آفرینندگی را یک جا جمع کرده است و در عصر خود و پس از مرگش جدی گرفته شده آثاری به یادگار گذاشت که گرد کهنگی به خود ندیده‌اند و همچنان محل رجوع و بحث و تأمل‌اند. این دفتر حیات بخش مشحون از تعالیم و نظریات است. مولوی عارف و شاعر انسان است از این رو درد و رنج بشری را خوب می‌فهمد و البته راه حل‌های مفید و رهایی بخشی ارائه می‌کند. تنهایی که از بحران‌های انسان معاصر است در مثنوی او بازتاب قابل توجهی یافته است. این که آدمی تصور کند که در دنیا نه کسی در اندیشة اوست، نه در دلی جایی دارد و نه کسی می‌خواهد به او کمکی کند و یا از مشکلاتش بکاهد در یک کلام تنهایی را فراهم می‌آورد. اما مولوی ذاتاً انسان را تنها نمی‌داند در عین این که بر نیاز ذاتی انسان به همراه (درونی ـ بیرونی) صحه می‌گذارد. از این جهت درصدد بر می‌آید تا رنج تنهایی را مورد توجه قرار دهد و برای درمان آن نسخه‌ای بپیچد. نويسنده در این مقاله کوشیده است تنهایی در مثنوی را با عنایت به مفاهیمی چون معنا، مبانی، علل، انواع و راه‌های رهایی بکاود و طبقه‌بندی و تحلیل كند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
6 - جستاری در چگونگی کارکرد نمادهای جانوران دراشعار صائب تبریزی و بیدل دهلوی
پروین سلاجقهاین مقاله، تحلیل نشانه‌شناسانة تعدادی از نمادهای جانوران در شعر صائب تبریزی و بیدل دهلوی، دو شاعر برجستة سبک هندی است. هدف اصلی از این بررسی، نمایش چگونگی کارکرد نمادهای جانوران در ساختار زبان شاعرانه است. این نمادها به شکل بن مایه‌های اصلی، در دوره‌های مختلف و در آثار چکیده کاملاین مقاله، تحلیل نشانه‌شناسانة تعدادی از نمادهای جانوران در شعر صائب تبریزی و بیدل دهلوی، دو شاعر برجستة سبک هندی است. هدف اصلی از این بررسی، نمایش چگونگی کارکرد نمادهای جانوران در ساختار زبان شاعرانه است. این نمادها به شکل بن مایه‌های اصلی، در دوره‌های مختلف و در آثار ادبی تکرار می‌شوند و با توجه به مقتضای حال، محور دلالتی آنها را گسترش می‌دهند. پایة تحلیلی این بررسی به طور عمده، بر موقعیت نمادین این نشانه‌ها در شعر بنا شده است و ضمن تحلیل کارکرد و نقش این نشانه‌های نمادین در گسترش دامنة معنایی اشعار مورد نظر، نوعی طبقه‌بندی صوری بر اساس پیش فرض‌های دلالتی نقش این جانوران در حافظة اجتماعی و ذهنیت راوی این سروده‌ها در نظر گرفته شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
7 - ظرفيت طنز و نقد اجتماعی- اخلاقی در آثار فارسی شيخ بهايي
منوچهر جوكارشيخ بهايي دانشمند بزرگ قرن ده و يازده هجري از هنرها و دانش‌هاي بسياري چون معماري، شعر، رياضي، نجوم، حكمت، فقه و حديث بهره‌مند بود. اما، بي‌گمان، وجود طنز درآثار و افكارش و توجه او به نقد طنزآميز،ْ لطيفه‌اي غريب مي‌نمايد و مقام شيخ الاسلامي و پايگاه و منصب فق چکیده کاملشيخ بهايي دانشمند بزرگ قرن ده و يازده هجري از هنرها و دانش‌هاي بسياري چون معماري، شعر، رياضي، نجوم، حكمت، فقه و حديث بهره‌مند بود. اما، بي‌گمان، وجود طنز درآثار و افكارش و توجه او به نقد طنزآميز،ْ لطيفه‌اي غريب مي‌نمايد و مقام شيخ الاسلامي و پايگاه و منصب فقهي و ديني او در دربار صفوي و در ميان مردم نيز وجود اين امكان را در انديشه و سلوك و آثار شيخ بسي دور نشان مي‌دهد؛ با اين همه واقعيت آن است كه طنز به عنوان ابزاري تأثيرگذار در كار انتقاد اجتماعي اخلاقي و آگاهي بخشي اجتماعي مورد توجه شخصيت ذوفنوني چون شيخ بهايي بوده است و علاوه بر وجود چند شعر و نوشتة طنزآميز در ميان آثار او، گرد آوردن و تدوين كشكول و قصة رمزي گربه و موش نيز به تنهايي از توجه شيخ بهايي به ابزار طنز و استفاده از آن در نقد رفتار و گفتار برخي مردمان حكايت دارد. در اين مقاله به ظرفيت طنز و نقد اجتماعي و اخلاقي در آثار فارسي بهايي پرداخته‌ايم. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
8 - تأثیر وقایع تاریخی در سه اثر داستانی جلال آل احمد
رمضان یاحقی مجید عزیزیجلال آل احمد نويسند‌ه‌اي آشنا و تأثيرگذار در ادبيات معاصر ايران است و به دليل ويژگي‌هاي فردي و شرايط اجتماعي عصرش، از افرادي است كه بحث‌ها و جدل‌هاي فراواني درباره او شده است. این مقاله بر آن است که ویژگی مهم آثار آل احمد اين است كه بيشتر از آنكه ادبي و داستاني باشد، تا چکیده کاملجلال آل احمد نويسند‌ه‌اي آشنا و تأثيرگذار در ادبيات معاصر ايران است و به دليل ويژگي‌هاي فردي و شرايط اجتماعي عصرش، از افرادي است كه بحث‌ها و جدل‌هاي فراواني درباره او شده است. این مقاله بر آن است که ویژگی مهم آثار آل احمد اين است كه بيشتر از آنكه ادبي و داستاني باشد، تاريخي و مستند است و به همين دليل مي‌توان تاريخ و فرهنگ دوران جلال را در آثار او خواند و دريافت. او به لحاظ شخصیتی صادق و با صراحت در كلام بود و در فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی‌اش اهل ریا و دورویی نبود و این ویژگی او در آثارش نیز منعکس شده است، او در داستان‌هایش واقعیت‌ها را بی پرده به تصوير مي‌كشد. در مقاله سعي شده است با مطالعه دقيق آثار ادبي جلال (با تأکید بر سه اثر مدیر مدرسه، نون و القلم و نفرین زمین)، مراجعه به نقد‌هاي منتشر شده از آثار او، مطالعه و فيش‌برداري از كتاب‌هاي تاريخي و زندگي‌نامه‌هاي جلال آل احمد، تصويري از اوضاع اجتماعي، فرهنگي و سياسي دوران اين نويسنده نام آشناي ادبيات معاصر ارائه شود. این مقاله به این نتیجه منتهی می‌شود که جلال در خلق آثار ادبی و داستانی خود، بسیار به تاریخ و واقعیات اطرافش توجه داشته است و زندگی شخصی و تاریخ عصرش در آثار او انعکاس چشمگیری دارد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
9 - بررسی انتقادی شعر حجم بر مبنای روایت‌شناسی اشعار یدالله رؤیایی
غلامحسين غلامحسين‌زاده فرزاد كريمي قدرت الله طاهرييدالله رؤيايي سال‌ها قبل، به دليل تأکيد بر جنبه‌هاي شکلي شعر، در زمره شاعران پيشرو و از مؤسسان جریان شعر حجم به شمار مي رفت. در اين مقاله، نوع روايت به کار رفته در شعر او مورد بررسي قرار مي گيرد. ابزار اين بررسي نشانه شناسي است که از ابزارهاي مهم در نقد ساختاري به شمار چکیده کامليدالله رؤيايي سال‌ها قبل، به دليل تأکيد بر جنبه‌هاي شکلي شعر، در زمره شاعران پيشرو و از مؤسسان جریان شعر حجم به شمار مي رفت. در اين مقاله، نوع روايت به کار رفته در شعر او مورد بررسي قرار مي گيرد. ابزار اين بررسي نشانه شناسي است که از ابزارهاي مهم در نقد ساختاري به شمار مي رود. در اين مقاله، شعر «سکوت دسته گلي بود» از دفتر دريايي ها مورد تحليل قرار گرفته است. نتايج اين تحقيق نشان مي دهد که روايت در شعر حجم، روايتي پنهان است و عوامل روايت ساز به طور کامل در آن به کار گرفته نمي شود. روايت سازي در شعر رؤیایی، از طريق تکرار فضاسازي هايي است که در سطرهاي کوتاه انجام مي شود. به اين ترتيب، شعر رؤيايي از سمبوليسم و رمانتيسم رايج آن روزگار فاصله گرفته، به نوعي فرماليسم گرايش پيدا کرده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
10 - بررسي تطبيقي داستان‌هاي بن بست و سمفوني مردگان با تأكيد بر مسئله اضطراب مرگ (برادركشي)
مصطفی گرجیواقعه برادرکشی به عنوان اسطوره دینی- تاریخی و با تأسی از کهن الگوی آن (قابیل و...) در ادوار مختلف و اشكال متنوع تکرار شده است. این کهن الگو با توجه به درآمیختن با اضطراب‌های سه گانه حاصل مرگ، گناه و بي‌معنايي؛ همواره در زمینه‌ای از ترس و بیم بیان شده و البته با توجه به چکیده کاملواقعه برادرکشی به عنوان اسطوره دینی- تاریخی و با تأسی از کهن الگوی آن (قابیل و...) در ادوار مختلف و اشكال متنوع تکرار شده است. این کهن الگو با توجه به درآمیختن با اضطراب‌های سه گانه حاصل مرگ، گناه و بي‌معنايي؛ همواره در زمینه‌ای از ترس و بیم بیان شده و البته با توجه به جهان بینی‌ها و گفتمان‌هاي حاكم بر هر دوره به گونه خاص انعکاس یافته است. با توجه به انعکاس این واقعه در ادبیات کلاسیک فارسی، در ادبیات داستانی معاصر هم به دلیل خاصیت و قابلیت کم نظیر این ژانر، موضوع ياد شده این مجال را به نویسندگان معاصر داده که طرحی نو در بیان این کهن الگو درافکنند. در این مقاله نویسنده سعی می‌کند پس از بررسی این اسطوره تاریخی و ارتباط آن با اضطراب‌های انسان معاصر؛ یکی از مستحدث‌ترین داستان‌های این حوزه را در بستر ادبیات داستانی دفاع مقدس در کنار یکی از معروف‌ترین داستان‌های پس از انقلاب با عنايت به اين بن مايه، بررسی و تحلیل کند. بر این اساس در گام نخست داستان کوتاه «بن بست» اثر احمد دهقان با توجه به تم غالب آن (برادرکشی) بررسی و نقد و در ادامه با رویکرد به رمان «سمفونی مردگان» تحلیل شده است. پرونده مقاله