رویکرد کلاسیک مجله یغما به ادبیات داستانی
محورهای موضوعی : پژوهشهای ادبیات کلاسیک ایران
صفیه جمالی
1
حبیب الله عباسی
2
مرادعلی واعظی
3
کلید واژه: مجله یغما داستان حکایت نوگرایی سنت‌گرایی,
چکیده مقاله :
تصور غالب دربارۀ داستان مدرن در ادبیات فارسی، آن است که این ژانر برخلاف شعر نو، در سیر تکامل خود هرگز در معرض نگاه منتقدِ سنت گرایان قرار نگرفته است. مقالۀ حاضر مدعی است که داستان نیز، هر چند در درجاتی خفیف‌تر، تجربیاتی مشابه شعر نو داشته است. این پژوهش برای بررسی رویکرد کلاسیک‌ها به ادبیات داستانی، مجله یغما را که مشی کلاسیک دارد، انتخاب کرده است، مقوله‌هایی مانند ژانرهای داستانی کهنه و نو، نظریه‌های مطرح شده درباره داستان‌نویسی و مؤلفان داستان را در مجله یغما تجزیه و تحلیل کرده است. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که یغما، داستان معاصر را دنبالۀ شکل‌های کهن آن در ادبیات فارسی می‌داند. از این رو، آن را به رعایت قواعد و اصول داستان‌نویسی نوین ملزم نمی‌داند و حتی استفاده از اسلوب ادبیات کهن را برای داستان امتیاز تلقی می‌کند. از سویی چون رسالت داستان را تعلیم و سرگرمی می‌داند، در بسیاری موارد در این مجله، داستان‌واره‌ها جای داستان را می‌گیرند و حتی ژانر کهنه‌ای چون حکایت، بخش زیادی از ادبیات داستانی این مجله را به خود اختصاص می‌دهد. داستان‌های یغما- جدا از آثار ترجمه‌ای- به دو دسته تقسیم می‌شود: داستان‌های تاریخی و برگرفته از آثار کهن که ساختارشان ملهم از ادبیات کلاسیک است و داستان‌هایی که تحت تأثیر ترجمه و ادبیات غرب شکل گرفته اند، اما می‌کوشند هویتی ایرانی به خود بگیرند. نکته دیگر اینکه یغما به جز از جمال زاده، از هیچ‌کدام از داستان‌نویسان نامدار و صاحب سبک، داستان منتشر نکرده است.
A general belief about the modern story in Persian fiction is that this genre, unlike modern poetry, has never been subjected to the critique of traditionalists in its evolutionary process. The present article claims that the story has gone through similar difficulties as modern poetry. To determine the classical approach to fiction, this research has chosen Yaghma Magazine which has indisputable classical approach. Categories such as old and new genres fiction, the commentaries on storytelling and authors published in Yaghma Magazine are analyzed. The results of this research show that Yaghma considers the contemporary fiction as the sequence of its classic forms of storytelling in Persian literature. Therefore, the observance of the rules and principles of modern narrative is not required and furthermore, following the classical rhetorics is counted as an advantage. Since the mission of the story is education and entertainment, in many cases in this magazine, pseudo stories take the place of the fiction and even an ancient genre, such as the fable, occupies much of the fictional literature of this magazine. Yaghma’s stories, apart from the works of translation, is divided into two categories: Historical stories based on classical works, whose structure is inspired by classical literature and stories that have been formed by the influence of Western literature, still trying to draw closer to their Iranian identity. Another point is that Yaghma has not published a story from any of the famous and well-known persian writers other than Jamalzadeh.
آتش سودا، علی¬محمد (1382) «گرایش¬های کلاسیک در نثر داستانی معاصر»، نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان، سال دهم، شماره 13، صص 1-37.
آرین‌پور، یحیی (1387) از صبا تا نیما، جلد دوم، چاپ نهم، تهران، زوار.
آژند، یعقوب (1363) ادبیات نوین ایران از انقلاب مشروطیت تا انقلاب اسلامی، تهران، امیرکبیر.
افشار، ایرج (1330) نثر فارسی معاصر، تهران، کانون معرفت.
امین¬پور، قیصر (1383) سنت و نوآوري در شعر معاصر، تهران، علمي و فرهنگي.
باردن، لورنس (1375) تحلیل محتوا، ترجمه ملیحه آشتیانی و محمد یمنی دوزی، تهران، دانشگاه شهید بهشتی.
بالایی، کریستف و میشل کویی پرس (1366) سرچشمه‌های داستان کوتاه فارسی، ترجمه کریمی حکاک، تهران، پاپیروس.
پاکدامن، ناصر (1379) «وغ¬وغ ساهاب، کتابی بی¬همتا در شصت سال بعد»، در: شناخت¬نامه صادق هدایت، شهرام بهارلوییان و فتح¬الله اسماعیلی (گردآورنده)، تهران، قطره.
دستغیب، عبدالعلی (1356) نقد آثار محمدعلی جمال¬زاده، تهران، چاپار.
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1390) با چراغ و آیینه، تهران، سخن.
کامشاد، حسن (1384) پایه¬گذاران نثر جدید فارسی، تهران، نی.
معتمدنژاد، کاظم (1356) روش تحقیق در محتوای مطبوعات، تهران، دانشکده علوم ارتباطات اجتماعی.
میرصادقی، جمال (1390) ادبیات داستانی، چاپ ششم، تهران، سخن.
میرعابدینی، حسن (1392) تاریخ ادبیات داستانی ایران، تهران، سخن.
-------------- (1380) صد سال داستان¬نویسی ایران، جلد1، 2 و 3، چاپ دوم، تهران، چشمه.
ناتل خانلری، پرویز (1384) «بحث درباره نثر فارسی»، ویراستۀ نورالدین نوری، کنگره نویسندگان ایران (برگزیده سخنرانی)، تهران، اسطوره.
--------------- (1322) «آغاز سخن»، مجله سخن، سال اول، شماره 1، تابستان.
صص1-5.
ناصری، نازیا سادات و الهام فریبرزی (1390) روش تحلیل محتوا، مشهد، تمرین.
نامعلوم (1332) «نگاهی به مجله¬های فارسی»، مجله سخن، سال پنجم، شماره 7، صص 569−572.
وجدانی، عبدالحسین (1392) عمو غلام، چاپ دوم، تهران، امیرکبیر.
هدایت، صادق و مسعود فرزاد (1341) وغ¬وغ ساهاب، چاپ سوم، تهران، امیرکبیر.
یغما (1362) دوره اول تا سوم، ایران.
--- (1363) دوره چهارم تا بیست و سوم، ایران.
--- (1364) دوره بیست و چهارم تا بیست و هشتم، ایران.
--- (1365) دوره بیست و نهم، ایران.
--- (1367) دوره سی¬ام، ایران.
Berelson, Bernard (1952) Content Analysis in Communication Research. New York، The Free Press.