بررسی شعر عاشورایی فارسی در لرستان (از آغاز تا پیروزی انقلاب اسلامی)
محورهای موضوعی : پژوهشهای ادبیات کلاسیک ایران
علی نوری
1
(دانشگاه تربیت مدرس)
احسان حیدری جمشیدی
2
کلید واژه: عاشورا شعر عاشورایی شعر فارسی لرستان مرثیه نوحه,
چکیده مقاله :
مردم لرستان قرن‌ها پیش، مذهب تشیع را از روی صفای باطن پذیرفته و نسبت به آن، اعتقادی راسخ داشته‌اند. حتی حکمرانان این منطقه نیز از قریب به هزار سال پیش، شیعه‌مذهب بوده و برخی از آنان چون اتابکان لُر کوچک که از حدود 570 تا 1006 هجری بر لرستان حکومت داشته‌اند، خود را از نسل عباس‌بن‌علی(ع) می‌دانسته‌اند. علاقۀ مردم لرستان به اهل بیت عصمت و طهارت، به‌ویژه امام حسین(ع) و عباس بن علی(ع) چنان عمیق است که در فرهنگ و ادب آنان، جلوۀ تمام و کمال یافته است. در این جستار بر آنیم تا «شعر عاشورایی فارسی لرستان» را به عنوان نمودی از فرهنگ عاشورایی در ادبیات این سامان، به اجمال بررسی کنیم. مهم‌ترین نتیجۀ تحقیق آن است که محرم، عاشورا و امام حسین(ع) در گونه های مختلف شعر این استان، از جمله شعر فارسی آن، جلوه‌ای چشمگیر و پُرمعنا دارد و این جلوه تا جایی است که به رغم شفاهی بودن ادبیات این سرزمین، حتی در میان آثار و اشعار محدودِ ثبت شدۀ موجود نیز تأمل‌برانگیز است. این نکته علاوه بر اینکه ارادت مردم لرستان را به خاندان رسالت نشان می‌دهد، از تمایل آنان به صفاتی چون مردانگی، شرافت و آزادگی حکایت می‌کند؛ خصوصیاتی که صحنۀ کربلا، بارزترین تجلی‌گاهشان به حساب می‌آید. دیگر آنکه شعر عاشورایی فارسی لرستان، در چهار دسته قابل طبقه‌بندی و بررسی است و سه دیگر آنکه اینگونه اشعار در ادبیات لرستان دامنه ای گسترده دارد و از کهن‌ترین سروده‌های ادیبان لرستانی تا آثار شاعران امروز این دیار را در برمی گیرد.
Lorestan people accepted Shiah faith from their deep heart and have a strong belief in it. Even the ruler of this area believed in Shiah from 1000 years agon and some of them like Atabakan-e Lor-e Kuchak who ruled Lorestan from 570 to 1006 (hegira) considered themselves as relatives from the generation of Abbas ibn Ali (PBUH). Lorestan people interest to the Prophet’s Household particularly Imam Hussein (PBUH), and Abbas ibn Ali (PBUH) is so deep that there are perfect reflections and representations of this in their culture and literature. We reviewed the “Farsi Ashurai poetry in Lorestan” as a sign of Ashurai culture in Persian literature. Most important result is that Moharram, Ashura and Imam Hussein (PBUH) have brilliant and outstanding display in different poetry genres of this province and also Persian poetry and this display is so dominant that, although its literature is oral, but its signs are so dominant among few available works and poems. This point proves the interest and respect of Lorestan people to the Prophet’s Household and also their manhood, gentility, nobility and freedom; features whose most brilliant reflections is Karbala. It should also be mentioned that Lorestan Farsi Ashurai Poetry can be categorized in 4 kinds and these kinds of poems are so extensive and dominant in Lorestan Literature and it involves Lorestan literates from very old times until today.