بررسي روان‌شناختي سه منظومه غنايي فارسي (خسرو و شيرين، ليلي و مجنون و ويس و رامين)
محورهای موضوعی : پژوهشهای ادبیات کلاسیک ایران
ابراهیم اقبالي
1
(دانشگاه تبریز )
حسين قمري گيوي
2
کلید واژه: خسرو و شيرين ليلي و مجنون ويس‌و رامين نقد ادبي نقد روان‌شناختي,
چکیده مقاله :
در اين پژوهش سه منظومه، يعني خسرو و شيرين و ليلي و مجنون اثر حكيم نظامي‌گنجوي و ويس و رامين اثر فخرالدين اسعدگرگاني به عنوان منابع اصلي در جهت تفسير روان‌شناختي انتخاب و با استفاده از روش تحليل محتوا بررسي شده‌اند. سه فرضيه مطرح شد و درجه انطباق مفاهيم روان‌شناختي مكنون در اين آثار با رويكرد روانكاوي فرويد و رويكرد روان‌شناسي‌تحليلي يونگ و نيز با ويژگي‌هاي شخصيتي مصنف ـ كه خود مفهوم روانكاوانه دارد ـ بررسي گرديد. پس از تعيين واحدهاي كدگذاري و تعريف عملياتي هر يك، كدگذاري به عمل‌آمد و ضريب پايايي كدگذاران برابر81% تعيين گرديد. با استفاده از آزمون آماري مجذور خي(X2) واحدهاي‌كدگذاري شده براي هر يك از متون، به منظور تعيين فراواني انطباق هر يك با دو نظريه روانكاوي فرويد و روان‌شناسي تحليلي يونگ، مورد تحليل قرار گرفتند. نتايج نشان مي‌دهد آزمون آماري به عمل‌آمده براي دو منظومه خسرو و شيرين و ليلي و مجنون تفاوت معني‌داري از نظر درجه انطباق‌پذيري با دو نظريه فوق نشان نمي‌دهد؛ اما اين تفاوت در منظومه ويس و رامين معني‌دار است و نشان مي‌دهد اين منظومه رابطه بيشتري با نظريه روانكاوي فرويد دارد؛ البته با توجه به پيچيدگي كدگذاري و كمي‌سازي مفاهيم ادبي و مشكلات‌روش‌شناختي موجود، سعي شد در ادامه بحث، تفسيرهاي ممكن با استفاده از دو رويكرد فوق در مورد سه منظومه مورد مطالعه ارائه شود.
In this survey three Persian lyric i.e. Khosrow-Shirin and Leyli-o-Majnoon by Nezami Ganjavi and Vaice-o-Ramin by Fakhrodin Asad Gorgani are chosen as main sources of psychological interpretation. The method is content analysis, three hypothesis are used and the adjustment degree of latest concepts of psychology in these works with Freud’s psycho-analysis approach and analytic psychology of Young is surveyed.