تحليلی بر سيرالعباد الی المعاد سنايی
محورهای موضوعی : پژوهشهای ادبیات کلاسیک ایرانکلید واژه: ادبیات عرفانی سنایی سیرالعباد الی‌المعاد سفر روحانی اسطوره‌شناسی روان‌شناسی,
چکیده مقاله :
مثنوی سیرالعباد الی‌المعاد سنایی اثری جذاب در عرفان اسلامی و شرح سفر روح در عالمی ماورایی است. این مثنوی متأثر از معراج پیامبر اسلام(ص) و دیگر معراج نامه‌های پیش از خود است اما به تحقیق این اثر، تجلی ناب‌ترین تجارب روحی و بلوغ روانی و شخصیتی صاحب و سرایندۀ آن است. سیرالعباد سفری در خود و دنیای پر رمزوراز روح انسانی و آکنده از تصاویر سمبلیکی است که ریشه در مخزن عمومی و بزرگ اطلاعات و احساسات انسان‌ها از تاریخ ازلی آفرینش دارد. سیرالعباد داستان سفر روح، عروج و رستاخیز و تولدی در خلاقیت و تمامیت معنوی است. در این مقاله کوشیده‌ام با جمع‌آوردن دیدگاه بزرگان و نظریه‌پردازان عرصه روان‌شناسی و اسطوره، تحلیلی در عرصه‌های عرفان، اسطوره و روان‌شناسی از این اثر عرضه كنم و نکات مشابه عرصه‌های فوق و ردپای آنها را در اثر سنایی باز نمایم. همان طور که در مقدمه مقاله گفته شده است مقصود از این همانندسازی به هیچ وجه تنزل و محدودیت افق معنایی اثر سنایی به یکی از عنوان‌های مذکور نیست. این مقاله سیرالعباد را در چهار بخش عمده زیر به ترتیب مورد تحلیل قرار می‌دهد: 1. میل بازگشت به سرآغاز (بررسی از دیدگاه اسطوره و عرفان) 2. تفرد و تکامل شخصیت روانی (بررسی سیرالعباد در حیطه علم روان‌شناسی) 3. آیین گذر قهرمانی یا پاگشایی (تحلیل اثر در عرصه آیین‌ها و مناسک اسطوره‌ای) 4. رستاخیز و دور تسلسل (تحلیل بخش پایانی سفر سنایی در معنا دادن به زندگی مادی)
The poetic work entitled as the couplet poetry of “Seir-ol-Ebad Elal-Ma’ad” is an interesting work in the field of Islamic mysticism and a story on spirit’s journey to a supernatural world. Although this poetic work is affected by Prophet Mohammad’s Ascent and the previous ascents, it manifests the most pure spiritual and mental maturity of the poet in an elegant and lofty manner. Seir-ol-Ebad Elal-Ma’ad is a journey within self, and the mysterious human spirit; enjoying a high number of symbolic images originated in the general and great treasury of mankind’s knowledge and passion since the creation of universe. Seir-ol-Ebad Elal-Ma’ad is the story of spirit’s journey, the ascent, resurrection and birth in the creation, all in a comprehensive spiritual atmosphere. This article presents an analysis of this work from mystical, mythical and psychological points of view in the following four sections: 1. Desire to return to the beginning (analysis through mythology and mysticism) 2. Individuality and the evolution of mental characteristic (analysis of Seir-ol-Ebad within the domain of psychology) 3. The rite of heroic path or the opening ceremony ( analysis of the work in the domain of rites and mythological ceremonies) 4. Resurrection and progression cycle ( analysis of the last part of Sanayi’s journey in giving meaning to the materialistic life